دلیل علمی اینکه زنان باردار نباید جگر مصرف کنند، به محتوای بالای ویتامین A در جگر مرتبط است. جگر به خصوص جگر گاو یا گوسفند غنی از ویتامین A است که در صورت مصرف بیش از حد، می‌تواند خطرناک باشد، به خصوص در دوران بارداری.


 

 ویتامین آ موجود در جگر، به شکلی است که حتی در مقادیر اندک هم می‌تواند به جنین صدمه بزند. کبد حاوی غلظت بالایی از ویتامین A فعال به اسم رتینول است. شما با خوردن جگر سفید در بارداری بیشتر از خوردن جگر مرغ در بارداری ویتامین آ فعال وارد بدنتان خواهید کرد. 

دلایل اصلی شامل موارد زیر است:

    1.    سمیت ویتامین A (رتینول):

ویتامین A به دو صورت در مواد غذایی وجود دارد: یکی به صورت پیش‌ساز (کاروتنوئیدها مانند بتاکاروتن که در سبزیجات و میوه‌ها یافت می‌شود) و دیگری به صورت فعال (رتینول که در جگر و منابع حیوانی یافت می‌شود).
مصرف بیش از حد ویتامین A فعال (رتینول) می‌تواند موجب مسمومیت شود و خطر نقایص جنینی مانند اختلالات عصبی، قلبی و اسکلتال را افزایش دهد.

    2.    اثرات بر رشد جنین:

در دوران بارداری، مصرف زیاد ویتامین A به خصوص در سه ماهه اول می‌تواند منجر به آسیب به جنین و افزایش احتمال نقص‌های مادرزادی در سیستم عصبی، قلب و استخوان‌ها شود. تحقیقات نشان داده است که دوزهای بالا ویتامین A در این دوره حساس می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی شود.

    3.    میزان ویتامین A در جگر:

جگر به‌ویژه جگر گاو، یکی از غنی‌ترین منابع ویتامین A است. به عنوان مثال، فقط یک وعده کوچک از جگر گاو ممکن است بیش از ۱۰ برابر نیاز روزانه بدن به ویتامین A را تأمین کند که می‌تواند به راحتی به مسمومیت ویتامین A منجر شود.
 

بهترین جایگزین جگر در بارداری چیست؟

همان‌طور که دیدید با وجود فواید جگر در بارداری شما نمی‌توانید جگر را لااقل به‌طور منظم، در رژیم غذایی بارداری خود مانند مصرف گوشت در بارداری قرار دهید.
با این وجود شما به ویتامین A برای حفظ سلامت پوست، چشم و سیستم ایمنی بدن خود و جنین نیاز دارید. شما می‌توانید از سایر منابع ویتامین آ در بارداری استفاده کنید که برای رشد کودک شما نیز مفید باشند؛ شامل: 

• هویج و آب هویج در بارداری
• سیب زمینی شیرین
• كدو حلوايی
• اسفناج
• شلغم
• چغندر
•  

همه این منابع برای سلامت چشم و تقویت سیستم ایمنی مفید هستند و به‌عنوان آنتی اکسیدان‌های مؤثر عمل می‌کنند. بهترین بخش آن این است که ویتامین A موجود در این سبزیجات به شکل بتاکاروتن است که برای بدن شما و جنین بسیار مفید است و مانند ویتامین آ جگر در بارداری ضرر دارد، نیست. مصرف بتاکاروتن ضرری برای مادر و جنین ندارد.
 

نتیجه‌گیری:

از آنجا که زنان باردار باید مراقب سلامت جنین خود باشند، مصرف جگر به دلیل خطرات ناشی از مصرف زیاد ویتامین A توصیه نمی‌شود. در صورتی که زنان باردار به هر دلیلی قصد مصرف جگر را دارند، باید حتماً با پزشک خود مشورت کنند.

جگر (یا کبد) در بدن گوسفند و سایر حیوانات، یکی از اندام‌های حیاتی است که وظایف مهمی در متابولیسم بدن بر عهده دارد. این وظایف شامل موارد زیر است:

1. سم‌زدایی: جگر مواد سمی و مضر موجود در خون را تجزیه کرده و به مواد کم‌ضررتر تبدیل می‌کند که از طریق ادرار یا صفرا دفع می‌شوند.

2. تولید صفرا: جگر صفرا تولید می‌کند، که برای هضم و جذب چربی‌ها در دستگاه گوارش حیاتی است.

3. ذخیره مواد مغذی: این اندام گلوکز را به گلیکوژن تبدیل کرده و برای استفاده‌های بعدی ذخیره می‌کند. همچنین ویتامین‌ها (مانند ویتامین A، D، B12) و مواد معدنی (مانند آهن) را ذخیره می‌کند.

4. تولید پروتئین‌ها: جگر پروتئین‌هایی مانند آلبومین و فاکتورهای انعقادی خون را تولید می‌کند که برای عملکرد بدن ضروری هستند.

5. تنظیم قند خون: جگر گلوکز را از خون جذب کرده و ذخیره می‌کند یا در صورت نیاز آن را آزاد می‌کند تا سطح قند خون پایدار بماند.

6. تجزیه سلول‌های خونی قدیمی: جگر گلبول‌های قرمز قدیمی یا آسیب‌دیده را تجزیه کرده و محصولات آن‌ها (مانند آهن) را بازیافت می‌کند.

به طور کلی، جگر نقش کلیدی در حفظ سلامت و تعادل بدن ایفا می‌کند و بدون عملکرد صحیح آن، حیوان یا انسان نمی‌تواند زنده بماند.

جگر مرغ و جگر گوسفند هر دو منابع غنی از مواد مغذی هستند، اما از نظر ارزش غذایی و ترکیباتشان تفاوت‌هایی دارند. در زیر، مقایسه‌ای از مهم‌ترین جنبه‌های تغذیه‌ای آن‌ها ارائه شده است:
 

1. کالری

    •    جگر مرغ: تقریباً ۱۶۵ کالری در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۲۳۰ کالری در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند معمولاً کالری بیشتری دارد به دلیل چربی بالاتر.
 

2. پروتئین

    •    جگر مرغ: حدود ۲۵ گرم پروتئین در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۲۹ گرم پروتئین در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند از نظر پروتئین اندکی غنی‌تر است.
 

3. چربی

    •    جگر مرغ: تقریباً ۵ گرم چربی در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۹ گرم چربی در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند چربی بیشتری دارد که می‌تواند طعم آن را غنی‌تر کند، اما برای کسانی که رژیم کم‌چرب دارند، جگر مرغ گزینه بهتری است.
 

4. آهن

    •    جگر مرغ: حدود ۹ میلی‌گرم آهن در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۱۰ میلی‌گرم آهن در هر ۱۰۰ گرم.

    •    هر دو منبع عالی آهن هستند، اما جگر گوسفند مقدار کمی آهن بیشتری دارد و برای پیشگیری از کم‌خونی مناسب است.
 

5. ویتامین A

    •    جگر مرغ: حدود ۱۳۰۰۰ میکروگرم ویتامین A در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۲۰۰۰۰ میکروگرم ویتامین A در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند به طور قابل‌توجهی ویتامین A بیشتری دارد، اما باید در مصرف آن احتیاط کرد زیرا ویتامین A بیش‌ازحد ممکن است سمی باشد.
 

6. ویتامین B12

    •    جگر مرغ: تقریباً ۲۵ میکروگرم ویتامین B12 در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۹۰ میکروگرم ویتامین B12 در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند از این نظر بسیار غنی‌تر است و برای تقویت سیستم عصبی و پیشگیری از کم‌خونی عالی است.
 

7. کلسترول

    •    جگر مرغ: حدود ۳۰۰ میلی‌گرم کلسترول در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۴۰۰ میلی‌گرم کلسترول در هر ۱۰۰ گرم.

    •    افرادی که کلسترول بالایی دارند باید مصرف جگر را کنترل کنند، به‌ویژه جگر گوسفند.
 

نتیجه‌گیری

    •    جگر مرغ: گزینه‌ای با چربی کمتر، کالری پایین‌تر و مناسب برای رژیم‌های سبک‌تر.

    •    جگر گوسفند: غنی‌تر از نظر ویتامین‌ها (به‌ویژه ویتامین A و B12) و آهن، اما کالری و چربی بیشتری دارد.
 

هر دو نوع جگر می‌توانند بخشی از یک رژیم غذایی سالم باشند، اما میزان و دفعات مصرف باید با توجه به وضعیت سلامتی فرد (مانند سطح کلسترول و نیازهای تغذیه‌ای) تنظیم شود.

دل گوسفند، تقویت‌ کننده‌ی قلب

قلب گوسفند به نوعی گوشت خالص است. از نوع مزاج گرم بوده و برای افرادی که طبع سرد دارند و ساختار ماهیچه ای آنها ضعیف است بسیار مفید می باشد. کمی دیر هضم بوده ، بنابراین توصیه می شود که با حرارت کافی و به مدت زمان مناسب پخته شود. در بعضی از کتب طب سنتی آمده خوردن قلب و خونابه ی آن شب کوری را رفع مینماید. این قسمت را بهتر است همراه با آبلیمو و ادویه جاتی مانند فلفل و زیره استفاده کنید.

قلوه

قلوه یا کلیه از قسمت های لذیذ گوسفند بوده که برای درد کمر مناسب است و البته دیر هضم می باشد. افرادی که طبع سرد دارند از مصرف زیاد آن خودداری کنند. این قسمت به دلیل اینکه خون چندان صالحی تولید نمی کند بهتر است از گوسفند جوان تهیه شود.

مغز

مغز از قسمت های بسیار چرب گوسفند بوده و هضم آن سخت می باشد. مصرف این قسمت فقط برای افرادی که با کمبود وزن مواجه هستند و میزان چربی بدن آنها سطح بسیار پایینی است مناسب است. از طرفی مصرف مغز اشتها را از بین می برد. به همراه آن بهتر است از ادویه جاتی مانند دارچین و خردل استفاده کرد همچنین نارنج یا آبلیمو فراموش نشود.

جگر سیاه یا کبد گوسفند

این قسمت خون زیادی در بدن تولید می کند بنابراین مصرف آن برای افرادی که دچار کم خونی می باشند بسیار مفید بوده همچنین منبع سرشاری از ویتامین A می باشد و در سلامت پوست و مو و بینایی نقش بسزایی دارد. در مقابل جگر سیاه دیر هضم است. از نمک ، دارچین ، زیره و سرکه برای هضم راحت  تر آن استفاده کنید. همچنین سعی کنید به طور کباب آن را مصرف نمایید زیرا سرخ کردن آن در روغن هضم این قسمت را مشکل تر و سخت تر می نماید.

جگر سفید یا ریه گوسفند

جگر سفید در گذشته به عنوان دارو تجویز میشده. میزان پروتئین و چربی آن به مراتب از جگر سیاه و همچنین گوشت قرمز کمتراست. بنابراین از آن در رژیم لاغری می توان استفاده نمود. همچنین برای افرادی که گوشت قرمز در رژیم غذایی آنها به دستور پزشک حذف شده است پرکاربرد می باشد. این قسمت در درمان پوکی استخوان مفید بوده و سرشار از ویتامین های E  و D می باشد. در درمان خشکی چشم نیز موثر است و مانع از ایجاد این مشکل می شود.

خوئک، افزایش دهنده‌ی کلسترول

خوئک از میزان چربی بسیار بالایی برخوردار بوده و به شدت میزان کلسترول خون را بالا می برد ینابراین در مصرف آن می بایست احتیاط نمود. از فواید آن میتوان به پتاسیم موجود در این قسمت اشاره کرد.

طحال را مصرف نکنید!!

کیسه طحال عضو سیاه رنگی است که در زیر معده قرار دارد و در اسلام حرام بوده و به هیچ عنوان این قسمت را نباید مصرف نمود. مصرف آن لکه های پوستی، کیست های چربی، اختلالات عصبی، موهای زائد و حتی ابتلا به سرطان را موجب می شود.

چشم

گوشت چشم، بناگوش، سرگوسفند بسیار گوشت سبک و نرم و لذیذی می باشد. همچنین هضم آن نیز راحت بوده و برای اغلب افراد با طبع مختلف مناسب می باشد.

زبان گوسفند

بسیار لذیذ است و میزان چربی بالایی دارد و در عین حال منبع خوبی از ویتامین ها ی B  و B12 می باشد.

پاچه گوسفند

موجب سفت شدن اندام ها ، عضلات ، تاندون ها  و استخوان ها شده  و از آنجایی که مزاج معمولی دارد برای اغلب افراد مناسب بوده ، همچنین برای افرادی که رژیم لاغری دارند مناسب است.

سیرابی و شیردان

سیرابی ارزش غذایی کمی دارد و از میزان چربی بسیار پایینی برخوردار است به همین دلیل در رژیم های لاغری پرکاربرد می باشد. در بدن ایجاد رطوبت می کند. دیر هضم بوده و برای افرادی که طبع سردی دارند مناسب نمی باشد یا بعد از مصرف گرمی جاتی مانند نمک، گردو ، زیره و آویشن و ....  استفاده شود.