ژامبون یکی از پرطرفدارترین گوشت‌های فرآوری‌شده در سراسر جهان است که بسته به نوع گوشت، روش تهیه و ذائقه مصرف‌کننده، تنوع زیادی دارد. در اصل، ژامبون به گوشت نمک‌سود شده و پخته یا دودی‌شده ران خوک گفته می‌شود که قدمت آن به قرون وسطی در اروپا بازمی‌گردد. اما امروزه با توجه به محدودیت‌های فرهنگی، مذهبی و تغذیه‌ای، ژامبون‌هایی با گوشت‌های جایگزین مانند مرغ، بوقلمون یا گوساله نیز تولید می‌شوند.
در ایران به دلیل ممنوعیت مصرف گوشت خوک، ژامبون‌ها معمولاً از گوشت مرغ یا گوساله تهیه می‌شوند. این محصولات با استفاده از ادویه‌ها، نمک، ترکیبات نگهدارنده و گاهی دود طبیعی یا مصنوعی فرآوری می‌شوند تا طعمی مشابه ژامبون‌های سنتی اروپایی به دست دهند.
از نظر فرآیند تولید، ژامبون‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند:
ژامبون پخته: گوشت پس از طعم‌دهی، پخته می‌شود و معمولاً بافتی نرم دارد.
ژامبون دودی: پس از پخت، با دود طبیعی یا مصنوعی طعم‌دار می‌شود.
ژامبون خشک: این نوع بدون پخت و تنها با خشک‌کردن و نمک‌سود کردن تهیه می‌شود (در ایران کمتر رایج است).
در تهیه ژامبون‌های صنعتی، معمولاً از گوشت‌های خالص چرخ‌کرده یا تکه‌شده استفاده می‌شود که با افزودنی‌هایی مانند فسفات، نیتریت و نشاسته اصلاح می‌گردند تا بافت، رنگ و ماندگاری بهتری پیدا کنند.
در کنار مزایای طعمی و دسترسی آسان، نگرانی‌هایی نیز در مورد مصرف مداوم ژامبون وجود دارد؛ به‌ویژه به‌خاطر استفاده از مواد نگهدارنده و احتمال ارتباط مصرف زیاد گوشت‌های فرآوری‌شده با برخی بیماری‌ها. بنابراین، انتخاب ژامبون‌های با کیفیت و مصرف متعادل آن توصیه می‌شود.

برای انتخاب ژامبون یا کالباس سالم‌تر، باید به چند نکته کلیدی توجه کنی تا میزان مواد مضر مثل چربی، نمک و مواد نگهدارنده رو به حداقل برسونی:
1. ترکیبات روی بسته‌بندی رو با دقت بخون
گوشت واقعی: مطمئن شو که محصول از گوشت واقعی تهیه شده نه از خمیر مرغ یا گوشت‌های فرآوری‌شده و بازسازی‌شده. اگر نوشته شده “گوشت مرغ ۹۰٪” یا “گوشت گوساله ۸۰٪”، گزینه مناسبیه.
بدون نیتریت یا با نیتریت کم: نیتریت‌ها (مثل سدیم نیتریت) برای افزایش ماندگاری و رنگ محصول استفاده می‌شن اما مصرف زیادشون با سرطان روده ارتباط داره. اگر گزینه‌ای بدون نیتریت پیدا کردی، اون سالم‌تره.
بدون طعم‌دهنده و رنگ مصنوعی: از محصولاتی که حاوی رنگ‌ها و طعم‌دهنده‌های شیمیایی هستن، دوری کن.
2. کم‌چرب و کم‌نمک انتخاب کن
ژامبون‌های بوقلمون یا مرغ کم‌چرب‌تر از ژامبون‌های گوشت قرمز (مثل گوساله یا خوک) هستن.
محصولاتی با برچسب "low sodium" (کم‌نمک) انتخاب سالم‌تری هستن.
3. میزان پروتئین بالا باشه
ژامبونی که پروتئین بالاتری نسبت به چربی داره، گزینه‌ی مناسب‌تریه.
4. از برندهای معتبر خرید کن
برندهایی که اطلاعات شفاف درباره ترکیبات و ارزش غذایی ارائه می‌دن و دارای مجوز سازمان غذا و دارو هستن، انتخاب بهتری هستن.
5. در مصرف زیاده‌روی نکن
حتی سالم‌ترین ژامبون‌ها هم نباید به‌طور روزانه مصرف بشن. سعی کن مصرفش رو به ۱-۲ بار در هفته محدود کنی.