در دنیای آشپزی ایرانی، برخی قسمت‌های گوشت قرمز جایگاه ویژه‌ای در سفره‌های سنتی دارند. یکی از این قسمت‌ها، بغل ران گوساله و گوسفند است که در بسیاری از غذاهای محبوب ایرانی مانند آبگوشت، باقالی‌پلو با ماهیچه، و خورشت قیمه دیده می‌شود. اما چرا این قسمت این‌قدر پرطرفدار است؟ در این مقاله، به بررسی دلایل محبوبیت بغل ران از نظر طعم، کاربرد، خواص تغذیه‌ای و حتی جنبه‌های اقتصادی می‌پردازیم.

ویژگی‌های بغل ران از نظر ساختار گوشت
بغل ران، که گاهی به نام‌هایی چون ماهیچه، ران زیرین، یا ماهیچه ساق پا شناخته می‌شود، بخشی عضلانی و پرکار از بدن دام است. به دلیل استفاده زیاد عضلات این ناحیه در حرکت، این بخش دارای بافت‌های ماهیچه‌ای محکم همراه با رگه‌های چربی و بافت همبند است. این ترکیب باعث می‌شود گوشت آن در پخت‌های طولانی به شکلی استثنایی نرم و لطیف شود و طعم غنی‌تری نسبت به بخش‌های خشک‌تر گوشت داشته باشد.

دلایل محبوبیت بغل ران در بین مصرف‌کنندگان
1. طعم عمیق و دلچسب
در پخت‌های سنتی ایرانی که معمولاً به زمان و صبر نیاز دارند، بغل ران پس از پختی آهسته و طولانی، طعمی فوق‌العاده پیدا می‌کند. این طعم به دلیل ترکیب ژلاتین، چربی و ماهیچه‌ٔ پخته شده در آب و ادویه است.
2. مناسب برای غذاهای آب‌پز و خورشتی
بغل ران از بهترین انتخاب‌ها برای غذاهایی مانند:
باقالی‌پلو با گوشت
خورشت قیمه با ماهیچه
آبگوشت سنتی
آش رشته یا آش جو با گوشت است، زیرا در این غذاها نیاز به گوشتی است که نرم و طعم‌دار شود، نه خشک یا سفت.

3. منبع طبیعی ژلاتین و کلاژن
بافت همبند بغل ران در پخت آهسته تبدیل به ژلاتین می‌شود. ژلاتین برای سلامتی پوست، مفاصل، و دستگاه گوارش مفید است و همین موضوع باعث شده در طب سنتی نیز توصیه شود.
4. سازگاری با طعم‌دهنده‌ها
گوشت این ناحیه طعم ادویه‌ها، سبزیجات معطر، سیر، زعفران و پیاز را به خوبی جذب می‌کند. بنابراین نتیجه نهایی غذایی با عطر و طعمی فوق‌العاده خواهد بود.
5. قیمت مقرون به‌صرفه
با وجود طعم عالی و خواص تغذیه‌ای، بغل ران معمولاً قیمتی پایین‌تر از فیله و راسته دارد. این ویژگی باعث شده خانواده‌های زیادی آن را برای مصارف روزمره یا مهمانی‌ها انتخاب کنند.

خواص تغذیه‌ای بغل ران
پروتئین بالا برای ساخت عضلات و تقویت سیستم ایمنی
آهن قابل جذب که برای درمان و پیشگیری از کم‌خونی مفید است
کلاژن طبیعی برای سلامت مفاصل و زیبایی پوست
ویتامین‌های گروه B که در تنظیم متابولیسم بدن نقش دارند


نکات مهم در خرید و پخت بغل ران
در زمان خرید، به رنگ گوشت (قرمز روشن) و نبود بوی نامطبوع دقت کنید.
پخت آن باید با حرارت ملایم و مدت‌دار باشد تا بافت‌ها کاملاً نرم شوند.
افزودن چاشنی‌هایی مانند زعفران، دارچین، هل، و پیاز سرخ‌شده به طعم نهایی کمک زیادی می‌کند.


نتیجه‌گیری
بغل ران گوساله و گوسفند با ویژگی‌هایی مانند طعم غنی، نرمی بعد از پخت، خواص تغذیه‌ای بالا و قیمت مناسب، یکی از محبوب‌ترین انتخاب‌های مصرف‌کنندگان گوشت قرمز در ایران است. چه برای پخت غذاهای سنتی و مجلسی و چه برای تغذیه روزانه، این قسمت گوشت می‌تواند رضایت تمامی اعضای خانواده را جلب کند.

دم یکی از اعضای مهم و درعین‌حال کمتر مورد توجه در بدن بسیاری از حیوانات است. این عضو بسته به گونه، شکل، اندازه و کاربردهای متفاوتی دارد. در بسیاری از پستانداران، خزندگان، دوزیستان، پرندگان و حتی برخی بی‌مهرگان، دم نقشی کلیدی در بقا و ارتباط با محیط دارد. در این مقاله، ضمن مرور کاربردهای عمومی دم در جانوران، به‌طور خاص به ساختار و کارکرد دنبالچه یا دم گوساله خواهیم پرداخت.
کارکردهای عمومی دم در جانوران
۱. حفظ تعادل
در حیواناتی مانند گربه‌ها، سنجاب‌ها، و کانگوروها، دم نقش تعادلی دارد. زمانی که این حیوانات از سطوح بلند می‌پرند یا روی شاخه‌های باریک حرکت می‌کنند، دم به‌عنوان وزنه‌ای برای تنظیم موقعیت بدن استفاده می‌شود.
۲. دفع حشرات
در حیوانات اهلی نظیر گاو، گوساله، اسب، گوسفند و بز، دم نقش مهمی در دفع مگس و حشرات دارد. حیوان با حرکت دادن دم، از آزار پشه‌ها و نیش‌زنان محافظت می‌کند، به‌خصوص در فصل تابستان یا مکان‌های گرم‌سیر.
۳. ابزار شنا
در آبزیانی چون ماهی‌ها، تمساح‌ها و دلفین‌ها، دم موتور اصلی حرکت در آب است. این حیوانات با ضربات دم، در آب پیش می‌روند و جهت خود را تغییر می‌دهند.
۴. ارتباط و بیان احساسات
سگ‌ها، گربه‌ها و برخی جانوران دیگر از طریق حرکات دم احساسات خود را نشان می‌دهند. مثلاً دمِ بالا و تند در سگ نشان‌دهنده هیجان یا خوشحالی، و دمِ پایین یا جمع‌شده نشانه‌ی ترس یا تسلیم است.
۵. دفاع و بقا
برخی حیوانات مانند مارمولک، در مواجهه با شکارچیان، دم خود را جدا می‌کنند تا شکارچی را منحرف کرده و بگریزند. این نوع دم‌ها معمولاً قابلیت رشد مجدد دارند.
دنبالچه گوساله: ساختار، عملکرد و اهمیت آن
ساختار دنبالچه
دنبالچه در گوساله بخشی انتهایی از ستون فقرات است که از چند مهره استخوانی (مهره‌های دمی) تشکیل شده. این مهره‌ها تا حدودی تحرک‌پذیر هستند و با تاندون‌ها، عضلات و پوست پوشیده شده‌اند. در انتهای آن، موهای بلندی قرار دارد که در گوساله‌های سالم، متراکم، براق و فعال است.
کارکرد اصلی دنبالچه در گوساله
دفع حشرات: دم در گوساله همانند یک جارو یا بادبزن عمل می‌کند. در مراتع، به‌ویژه هنگام چرا، دم دائم در حال حرکت است تا از نیش مگس و سایر حشرات جلوگیری شود.
نشانگر سلامت: حالت دم گوساله می‌تواند نشانه‌ای از وضعیت سلامت آن باشد. گوساله‌های فعال، دم خود را به‌طور طبیعی حرکت می‌دهند. دم شُل، بی‌حرکت یا افتاده می‌تواند نشانه بیماری، ضعف یا تب باشد.
تعادل بدن: گرچه دم در گوساله نقش تعادلی بسیار کمتری نسبت به حیواناتی چون گربه دارد، اما در برخی حرکات، به‌ویژه هنگام دویدن، نقش کوچکی در پایداری بدن دارد.
دنبالچه در رفتارشناسی دام
در رفتارشناسی دامپزشکی، دم گوساله می‌تواند برای تشخیص استرس یا تحریک نیز به‌کار رود. گوساله‌ای که دم خود را شدید و پی‌در‌پی می‌جنباند، معمولاً تحت تنش محیطی یا جسمی است.
آیا دنبالچه در حیوانات اهلی بی‌استفاده است؟
در نگاه برخی، دم در حیواناتی مانند گاو یا گوساله، عضوی اضافی یا کم‌کاربرد به‌نظر می‌رسد. اما حذف یا کوتاه کردن دم (به‌خصوص در برخی نژادهای گاوی) می‌تواند باعث کاهش کیفیت زندگی دام، بروز زخم‌های پوستی ناشی از گزش حشرات، و افزایش استرس شود. به همین دلیل در دامداری‌های مدرن، حفظ دم به‌عنوان یک ابزار طبیعی دفاعی و رفتاری توصیه می‌شود.
نتیجه‌گیری
دم در حیوانات، یک عضو چندکاره و حیاتی است که در بسیاری از جنبه‌های زندگی روزمره جانور نقش دارد؛ از محافظت در برابر حشرات گرفته تا تعادل، ارتباط، و دفاع. در گوساله نیز دم به‌عنوان یکی از ابزارهای اصلی برای دفع حشرات و نشانگر سلامت شناخته می‌شود. توجه به این عضو، به‌ویژه در دامداری، می‌تواند به بهبود رفاه دام و افزایش بهره‌وری منجر شود.
 

بافت گوشت گوساله و گوشت گوسفندی با یکدیگر تفاوت‌های مهمی دارند که هم در پخت و هم در طعم و ارزش غذایی تأثیرگذار هستند. در ادامه مقایسه‌ای دقیق بین این دو انجام می‌دهم:

---
بافت گوشت گوساله:
سفت‌تر و منسجم‌تر است، به‌ویژه در سنین پایین‌تر گوساله.
چربی بین‌بافتی (marbling) کمتری دارد.
به دلیل رطوبت بیشتر، هنگام پخت آب بیشتری از دست می‌دهد.
نیاز به زمان پخت نسبتاً بیشتری دارد (به‌ویژه در قسمت‌های سخت‌تر مثل سردست یا ماهیچه).
بعد از پخت ممکن است خشک‌تر به نظر برسد مگر با روش‌های پخت مرطوب.


---
بافت گوشت گوسفندی:
نرم‌تر و لطیف‌تر است، به‌ویژه در گوشت بره.
چربی بیشتری دارد و این چربی باعث نرمی و طعم بهتر در پخت می‌شود.
بافت آن به دلیل چربی درون بافتی، معمولاً آبدارتر و خوش‌خوراک‌تر است.
زودتر از گوشت گوساله می‌پزد و برای غذاهایی مانند کباب، خورشت و آبگوشت مناسب‌تر است.


---
جمع‌بندی تفاوت بافتی:
ویژگی گوشت گوساله گوشت گوسفند
سفتی بافت سفت‌تر نرم‌ترچربی درون بافتی کم زیادآبدار بودن متوسط زیادزمان پخت بیشتر کمترطعم پس از پخت ملایم‌تر قوی‌تر و چرب‌تر


---
اگر غذایی می‌خواهید که لطیف و چرب باشد مثل "کباب"، گوشت گوسفندی بهتر است. اما اگر هدف شما رژیم غذایی کم‌چرب یا غذایی با پخت طولانی باشد، گوشت گوساله انتخاب مناسبی است.

حرمت گوشت «حیوان جهنده» بیشتر در فقه اسلامی و احکام شرعی دیده می‌شود، به‌ویژه در منابع فقهی شیعه. این اصطلاح به حیواناتی اشاره دارد که به‌صورت طبیعی «می‌جهند» یا به‌عبارتی، هنگام حرکت پریدن ویژگی اصلی آن‌هاست، نه راه‌رفتن معمولی.
دلایل اصلی حرمت گوشت حیوان جهنده:
1. نصوص دینی (روایات و احادیث)
در برخی از روایات آمده که امامان معصوم (علیهم‌السلام) خوردن گوشت برخی از حیوانات جهنده را جایز ندانسته‌اند. مثلا در برخی احادیث، از خوردن گوشت خرگوش، قورباغه، و حیوانات کوچک جهنده مانند موش نهی شده است.
2. ویژگی‌های طبیعی و فطری
برخی فقها بر این باورند که این حیوانات با فطرت غذایی انسان سازگار نیستند، زیرا گوشت آن‌ها ممکن است مضر، ناپاک یا دارای ویژگی‌های نامناسب برای سلامت یا طهارت باشد.
3. ملاک «غیر مأکول اللحم بودن»
در فقه اسلامی، حیوانات به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
مأکول‌اللحم: حیواناتی که گوشت‌شان حلال است (مثل گوسفند، گاو، شتر).
غیر مأکول‌اللحم: حیواناتی که گوشت‌شان حرام است (مثل شیر، پلنگ، خرگوش، روباه و ...).

معیار حلال‌بودن گوشت، فقط جهنده‌بودن نیست، بلکه ترکیبی از:
نوع حیوان
نحوه زیست آن
نجاست یا طهارت ذاتی
و دستورات خاص شریعت

است.

---
نمونه‌هایی از حیوانات جهنده حرام گوشت:
خرگوش
قورباغه
موش
برخی خزندگان


---
جمع‌بندی:
«جهنده بودن» به‌تنهایی دلیل حرمت نیست، بلکه بیشتر یک علامت برای شناسایی برخی حیوانات خاص غیر مأکول‌اللحم است. معیار اصلی، دستورات شرعی و روایت‌های معتبر فقهی هستند که در آن‌ها برخی حیوانات به‌دلایل طهارتی، بهداشتی یا اخلاقی حرام اعلام شده‌اند.
اگر خواستی می‌تونم فهرستی از حیوانات جهنده حرام‌گوشت رو به همراه دلایل فقهی یا علمی‌شون هم برات بیارم.

شستن گوشت خام تأثیر قابل‌توجهی روی مواد مغذی آن ندارد، اما هم‌چنان توصیه نمی‌شود.

✅ آیا مواد مغذی از بین می‌روند؟

نه به‌صورت معنی‌دار. شستن گوشت ممکن است مقدار بسیار ناچیزی از ویتامین‌های محلول در آب (مانند ویتامین‌های گروه B) یا مواد معدنی سطحی را از سطح گوشت بشوید، اما این مقدار آن‌قدر کم است که از نظر تغذیه‌ای قابل چشم‌پوشی است.

به‌عبارتی: شستن گوشت، ارزش غذایی آن را نابود نمی‌کند.

❌ پس چرا نباید شست؟

دلیل اصلی پرهیز از شستن گوشت، از بین رفتن مواد مغذی نیست، بلکه:

    •    خطر آلودگی متقاطع (انتقال باکتری‌ها به سطوح دیگر آشپزخانه)

    •    و احساس امنیت کاذب (فکر می‌کنیم گوشت تمیز شده، در حالی که هنوز آلوده است)

نکته مهم:

اگر گوشت خیلی مرطوب یا دارای خونابه زیاد است، می‌توانید به‌جای شستن، آن را با دستمال کاغذی تمیز خشک کنید. سپس حتماً دست‌ها و سطح کار را ضدعفونی کنید.

جمع‌بندی:
    •    شستن گوشت تأثیر جدی‌ای بر از بین رفتن مواد مغذی ندارد.
    •    اما از نظر بهداشتی خطرناک است و به‌جای آن باید گوشت را خوب بپزید، نه بشویید.

 

دلایل عدم توصیه شستن گوشت خام:

• گسترش باکتری‌ها:

  شستن گوشت خام با آب می‌تواند باکتری‌ها را به سطوح دیگر آشپزخانه، مانند سینک، دست‌ها، و سایر مواد غذایی منتقل کند. 

• افزایش خطر آلودگی متقاطع:

  این باکتری‌ها می‌توانند به غذاهای دیگر که به صورت خام مصرف می‌شوند (مانند سالاد) منتقل شوند و خطر آلودگی متقاطع و مسمومیت غذایی را افزایش دهند. 

• عدم از بین بردن باکتری‌ها:

  شستن گوشت با آب به تنهایی نمی‌تواند تمام باکتری‌های مضر را از بین ببرد. بهترین راه برای از بین بردن این باکتری‌ها، پخت کامل گوشت در دمای مناسب است. 

توصیه‌های ایمنی:

• از شستن گوشت خام خودداری کنید. 
• برای از بین بردن باکتری‌ها، گوشت را به طور کامل بپزید. 
• در هنگام آماده‌سازی گوشت، بهداشت را رعایت کنید:
  • از یک تخته برش جداگانه برای گوشت خام استفاده کنید. 
  • دست‌ها و سطوح آشپزخانه را بعد از تماس با گوشت خام، با آب و صابون بشویید. 
  • گوشت پخته شده را در ظروف جداگانه نگهداری کنید. 

آیا شستن گوشت باکتری‌ها را از بین می‌برد؟

یکی از سوالات رایج در آشپزی این است که آیا شستن گوشت خام، به‌ویژه گوشت مرغ و گاو، می‌تواند باکتری‌ها را از بین ببرد و آن را ایمن‌تر برای مصرف کند. پاسخ کوتاه این است: خیر، شستن گوشت نه‌تنها باکتری‌ها را از بین نمی‌برد، بلکه ممکن است خطر آلودگی را افزایش دهد.

چرا شستن گوشت موثر نیست؟

باکتری‌هایی مانند سالمونلا و کامپیلوباکتر که معمولاً روی گوشت خام وجود دارند، به سطح گوشت می‌چسبند. آب تنها نمی‌تواند این باکتری‌ها را از بین ببرد، چرا که برای نابودی آن‌ها نیاز به دمای بالا (پخت کامل) وجود دارد.

علاوه بر این، هنگام شستن گوشت، قطرات آب ممکن است به اطراف پاشیده شوند و باکتری‌ها را به سینک ظرف‌شویی، میز آشپزخانه یا سایر غذاها منتقل کنند. این پدیده به نام “آلودگی متقاطع” شناخته می‌شود و می‌تواند خطر مسمومیت غذایی را افزایش دهد.

توصیه‌های ایمن برای استفاده از گوشت خام:

    1.    گوشت را نشویید. فقط آن را از بسته‌بندی خارج کرده و مستقیماً برای پخت آماده کنید.

    2.    دستان خود را پس از تماس با گوشت خام با آب گرم و صابون بشویید.

    3.    تمام وسایل و سطوحی که با گوشت خام تماس داشته‌اند را ضدعفونی کنید.

    4.    گوشت را تا دمای مناسب بپزید؛ برای مرغ ۷۴ درجه سانتی‌گراد و برای گوشت گاو حدود ۶۳ تا ۷۱ درجه (بسته به نوع پخت).

توضیح بیشتر:

• شستن گوشت، باکتری‌ها را از بین نمی‌برد:

  باکتری‌ها به راحتی می‌توانند از سطح گوشت به سینک، دست‌ها و سطوح دیگر منتقل شوند. 

• شستن گوشت می‌تواند خطرناک باشد:

  این کار می‌تواند باکتری‌ها را به سایر نقاط آشپزخانه پخش کند و خطر آلودگی متقابل را افزایش دهد. 

• پختن کامل، راه حل اصلی:

  برای از بین بردن باکتری‌های مضر، گوشت باید در دمای مناسب پخته شود. 

• بهداشت مناسب، کلید ایمنی:

  رعایت بهداشت در آشپزخانه و استفاده از دماسنج غذا برای اطمینان از پخت کامل گوشت، بهترین راه برای جلوگیری از مسمومیت غذایی است.

نتیجه‌گیری

با اینکه شستن گوشت ممکن است از نظر ظاهری تمیزکاری تلقی شود، اما از نظر بهداشتی خطرناک است. بهترین راه برای از بین بردن باکتری‌های مضر، پختن کامل گوشت با دمای مناسب است، نه شستن آن.

در گوشت گوساله، چربی به‌طور یکنواخت در همه قسمت‌ها پخش نشده و برخی قسمت‌ها چرب‌تر از بقیه هستند. در ادامه قسمت‌هایی از گوشت گوساله که چربی بیشتری دارند معرفی می‌شود:

 قسمت‌های چرب گوشت گوساله:

دنده (ریش‌گوشت یا گوشت دنده‌ای)
چربی بالا
برای خورشت، کباب یا آب‌گوشت عالی است.
طعم بسیار لذیذ به دلیل وجود چربی بین بافتی.

سردست
دارای چربی میان‌بافتی و کمی چربی اطراف عضله.
مناسب برای خورشت، آبگوشت، یا پخت آرام.

ماهیچه عقب (مخصوصاً ماهیچه گوساله)
چرب‌تر از ماهیچه جلو.
مناسب برای پخت آرام مثل باقالی‌پلو با گوشت یا آبگوشت.

ران بالایی (مغز ران و سر‌ران کمتر چربی دارند)
بخش‌هایی از ران که به لگن نزدیک‌ترند چربی بیشتری دارند.
برای کباب برگ یا پخت تکه‌ای مناسب است.

قلوه‌گاه (Flank یا شکم)
چربی زیاد به‌صورت رگه‌ای درون گوشت.
برای کباب کردن یا قیمه کاربرد دارد.

گردن
چربی و ژلاتین بالاتر، مناسب برای خورشت یا سوپ.

کله‌پاچه (بویژه مغز و بناگوش)
اگرچه عضله نیست، ولی بسیار چرب و پرکالری است.

 نکته مهم:
اگر دنبال گوشت کم‌چرب هستید، بهتر است از قسمت‌هایی مثل راسته، فیله، یا مغز ران استفاده کنید. اما اگر طعم برای شما در اولویت است و مشکلی با چربی ندارید، قسمت‌هایی مثل دنده و قلوه‌گاه انتخاب‌های لذیذی هستند.

واویشکا (یا واویشگِه) یک غذای سنتی و محبوب گیلانیه که با گوشت چرخ‌کرده، مرغ، میگو، جگر، بادمجان یا سیب‌زمینی تهیه می‌شه. اسم عجیبش منسوب به تأثیرات روس‌ها پس از جنگ جهانی دومه و در گیلان به‌عنوان «واویشکا»، در مازندران «بیج‌بیج» و در مشهد «شیش‌انداز» هم شناخته می‌شه .

---
مواد اولیه اصلی (با گوشت چرخ‌کرده)
سیر و پیاز
گوشت چرخ‌کرده (حدود ۵۰۰ گرم)
گوجه‌فرنگی یا پوره‌اش
رب گوجه‌فرنگی
ادویه‌جات: نمک، فلفل، زردچوبه، گاهی غوره یا لیمو
سیب‌زمینی خردشده یا تخم‌مرغ برای سرو
روغن و کمی آب


---
مراحل پخت ساده (مدل گوشت چرخ‌کرده)
1. سیر و پیاز را نگینی‌ریز تفت دهید تا نرم و طلایی شوند.

2. گوشت چرخ‌کرده را اضافه کرده و همراه ادویه‌ها تفت دهید.

3. رب را اضافه کنید و هم بزنید تا خامی‌اش گرفته شود.

4. گوجه یا پوره را افزوده، کمی تفت دهید.

5. نصف لیوان آب بریزید، بگذارید با حرارت ملایم یک‌ساعت بپزد تا آب‌اش کم شود.

6. وقتی آب خشک شد، می‌توانید تخم‌مرغ بشکنید یا سیب‌زمینی سرخ‌شده را اضافه کنید. سپس کمی دیگر بپزید تا جا بیفتد .



---
انواع دیگر واویشکا
واویشکا فقط با گوشت چرخ‌کرده نیست؛ مدل‌های دیگه خیلی معروفن:
واویشکا با مرغ: معمولاً بدون تخم‌مرغ، با کمی زعفران و مرغ تکه‌شده
واویشکا با جگر سفید یا دل و جگر قلوه: ادویه‌دار و خاص
واویشکا با بادمجان: گزینه گیاهی رایج شمال؛ حتی بدون گوشت
واویشکا با میگو: از گیلان تا جنوب هم پرطرفداره، با پوره گوجه و گاهی آب‌پرتقال


---
نکات مهم
اغلب با برنج سفید سرو می‌شه، اما با نان هم خوشمزه‌ست
استفاده از غوره یا گرد لیمو مزه ترش گیلانی به غذا می‌ده
مدل‌ها و مواد قابل تنوع‌اند؛ از مرغ تا میگو و بادمجان امکان‌پذیر هستند


---
جمع‌بندی
واویشکا یک خوراک گیلانی‌ست با تنوع فراوان که بسته به سلیقه می‌تونید از انواع آن استفاده کنید:
نوع مواد اصلی ویژگی
گوشت چرخ‌کرده گوشت + رب + گوجه + تخم‌مرغ یا سیب‌زمینی محبوب‌ترین نسخهمرغ مرغ + ادویه‌ها + زعفران سبک‌تر و ملایم‌تربادمجان بادمجان + گوشت/بدون گوشت گیاهی و خوش‌طعممیگو میگو + پوره گوجه + ادویه‌ها فاصله شمال و جنوب

 از بیماری تا بارداری؛ چه گوشتی بخوریم؟

انتخاب گوشت مناسب در مراحل مختلف زندگی مثل دوران بیماری، دوران نقاهت، بارداری و حتی برای سالمندان یا کودکان، نقش بسیار مهمی در حفظ و تقویت سلامت بدن دارد. در این مقاله به بررسی بهترین انواع گوشت برای شرایط خاص بدن انسان می‌پردازیم.

✅ ۱. در دوران بیماری و نقاهت چه گوشتی بخوریم؟

در دوران بیماری، بدن نیازمند پروتئین‌های قابل‌هضم، ویتامین‌های تقویت‌کننده ایمنی و غذاهای کم‌چرب است.

بهترین گوشت‌ها:
    •    مرغ (ترجیحاً مرغ سبز یا خانگی):
سبک، قابل‌هضم و غنی از پروتئین. سوپ مرغ برای سرماخوردگی و ضعف بسیار مفید است.
    •    ماهی سفید یا قزل‌آلا:
سرشار از امگا 3 و مواد ضدالتهابی. مناسب برای بیماران قلبی، التهابی و ضعف جسمانی.
    •    گوشت بوقلمون:
پروتئین بالا با چربی پایین. مناسب برای دوران نقاهت، بدون فشار زیاد به سیستم گوارشی.

گوشت‌هایی که بهتر است پرهیز شود:
    •    گوشت قرمز پرچرب (مثل گوشت گوساله چرب یا گوشت‌های فرآوری‌شده مثل سوسیس و کالباس)
    •    گوشت‌های ادویه‌دار یا سرخ‌شده

 ۲. در دوران بارداری چه گوشتی توصیه می‌شود؟

در بارداری، نیاز به آهن، پروتئین، روی (زینک) و ویتامین B12 بیشتر می‌شود. در عین حال، مادر باید از خوردن گوشت‌هایی که ممکن است آلوده به میکروب یا انگل باشند پرهیز کند.

گوشت‌های مفید:
    •    گوشت گوسفند کم‌چرب (پخته‌شده کامل):
منبع عالی آهن و B12 برای جلوگیری از کم‌خونی.
    •    مرغ کامل پخته‌شده:
برای جذب بهتر پروتئین و ایمنی بالا.
    •    گوشت گاو کم‌چرب (پخته‌شده کامل):
اگر با اطمینان از سلامت تهیه شود، منبع غنی آهن است.
    •    ماهی سالمون یا قزل‌آلا:
منبع فوق‌العاده DHA و امگا-۳ برای رشد مغز جنین.

نکات مهم:
    •    گوشت باید کامل پخته شود (نه نیم‌پز یا خام).
    •    از گوشت‌های دودی، سوسیس، کالباس، دل و جگر صنعتی در بارداری پرهیز شود.

? ۳. برای تقویت کودکان و نوجوانان

بهترین گوشت‌ها:
    •    گوشت چرخ‌کرده کم‌چرب برای کوفته یا کتلت خانگی
    •    فیله مرغ و گوشت بوقلمون برای تهیه خوراکی‌های سبک
    •    ماهی بدون تیغ (مثل قزل‌آلا یا تیلاپیا)

گوشت‌ها باید به‌صورت آب‌پز یا بخارپز تهیه شوند تا هضم آسان‌تری داشته باشند.

? ۴. برای سالمندان چه گوشتی مناسب است؟
    •    ماهی: راحت‌الهضم، مفید برای قلب و مغز
    •    مرغ بدون پوست و بخارپز
    •    گوشت نرم‌شده گوساله یا گوسفند، به شرط پخت کامل
    •    گوشت بوقلمون

? نکته: سالمندان باید از گوشت‌های سفت، چرب، یا شور پرهیز کنند و وعده‌های سبک و تقسیم‌شده داشته باشند.

 جمع‌بندی نهایی:

 

گوشت‌هایی که باید با احتیاط مصرف شوند:
    •    گوشت‌های خام یا نیم‌پز (مثل استیک نیم‌پز)
    •    گوشت‌های فرآوری‌شده صنعتی (سوسیس، کالباس)
    •    گوشت شکار یا آلوده به انگل (مثل دل و جگر بدون بررسی)
    •    گوشت چرب و سرخ‌شده

در اینجا چند ترفند تضمینی و مؤثر برای از بین بردن بوی کله‌پاچه در منزل را برایتان آماده کرده‌ام که هم برای هنگام پخت و هم بعد از پخت کاربرد دارند:

قبل از پخت: آماده‌سازی بدون بو

✅ 1. شست‌وشوی اصولی با سرکه و نمک
    •    همه اجزای کله‌پاچه (به‌خصوص زبان، مغز، بناگوش و پاچه‌ها) را با مخلوطی از:
    •    سرکه سفید + نمک + آب ولرم
    •    به مدت 15 تا 20 دقیقه بخیسانید.
    •    سپس خوب آبکشی و با کمی آبلیمو بشویید.
? این کار بوی اولیه زهم را به‌شدت کاهش می‌دهد.

⸻

? هنگام پخت: جلوگیری از پخش بو در خانه

✅ 2. استفاده از ادویه‌های ضدبو

در مراحل اولیه پخت (مخصوصاً زمان جوشیدن)، به آب کله‌پاچه اضافه کنید:
    •    چوب دارچین
    •    میخک
    •    هل سبز
    •    زنجبیل تازه یا پودر زنجبیل
    •    سیر تازه یا بوداده

این ترکیب، هم بوی ناخوشایند را می‌پوشاند، هم عطر دلچسبی به کله‌پاچه می‌دهد.

✅ 3. گرفتن کف روی کله‌پاچه
    •    وقتی کله‌پاچه شروع به جوشیدن می‌کند، کف قهوه‌ای یا خاکستری روی آن را بلافاصله با قاشق جمع کنید.
    •    این کف حاوی ترکیباتی است که بوی نامطبوع ایجاد می‌کنند.

✅ 4. استفاده از پیاز زیاد
    •    ۲ تا ۳ پیاز بزرگ را خرد یا درسته با پوست (شسته‌شده) در قابلمه بیندازید.
    •    پیاز بوی زهم را جذب می‌کند و باعث عطر بهتر غذا می‌شود.

? بعد از پخت: حذف بو از فضای خانه

✅ 5. جوشاندن سرکه و دارچین روی گاز
    •    در یک قابلمه کوچک، کمی سرکه سفید با چند عدد چوب دارچین یا پوست پرتقال بجوشانید.
    •    بخار حاصل، بوی کله‌پاچه را در هوا خنثی می‌کند.

✅ 6. روشن کردن زغال یا عود طبیعی
    •    گذاشتن زغال گداخته در ظرفی کوچک با کمی هل یا دارچین خشک می‌تواند فضای خانه را خوشبو کند.
    •    همچنین می‌توانید از عودهای طبیعی یا اسپری خوشبوکننده استفاده کنید.

✅ 7. باز گذاشتن پنجره و استفاده از هود
    •    در کل مدت پخت، پنجره‌ها و هود آشپزخانه را روشن نگه دارید.
    •    یک فن یا هواکش کمکی در آشپزخانه هم می‌تواند پخش بو را به حداقل برساند.

✅ جمع‌بندی سریع ترفندهای ضد بوی کله‌پاچه:

 

دلایل سیاه شدن گوشت سردست گوساله:

1. اکسیداسیون میوگلوبین (Myoglobin):هنگامی‌ که گوشت در معرض هوا قرار می‌گیرد، رنگدانه‌های طبیعی موجود در آن (مانند میوگلوبین) اکسید می‌شوند و رنگ قرمز روشن به قهوه‌ای یا سیاه متمایل می‌شود. این یک واکنش طبیعی است، به‌ویژه اگر گوشت مدت‌زمان زیادی در یخچال یا هوای آزاد مانده باشد.

2. عدم خون‌گیری کامل در زمان ذبح:اگر در فرآیند ذبح، خون‌گیری به‌طور کامل انجام نشود، باقی‌ماندن خون در بافت‌ها می‌تواند باعث تیره شدن رنگ گوشت شود، به‌ویژه در نواحی پرخون مانند سردست.

3. فشار زیاد هنگام بسته‌بندی یا انجماد:فشار فیزیکی زیاد یا تغییرات ناگهانی دما در فریزر می‌تواند باعث له‌شدگی یا تخریب سلول‌های گوشت شده و رنگ آن را به سمت سیاهی ببرد.

4. ضرب‌دیدگی یا کبودی قبل از ذبح:اگر حیوان قبل از ذبح دچار ضربه یا کبودی شده باشد، خون در بافت جمع می‌شود و باعث تیره یا سیاه شدن رنگ گوشت در آن ناحیه می‌گردد.

5. نگهداری در شرایط نامناسب (دما و رطوبت):نگهداری گوشت در یخچال یا فریزرهایی با دمای نامناسب یا رطوبت بالا می‌تواند به فساد یا تغییر رنگ آن منجر شود.

6. فاسد شدن گوشت:اگر سیاهی همراه با بوی بد، لزجی یا تغییرات بافتی باشد، احتمال فساد گوشت زیاد است و نباید مصرف شود.


 نکته مهم:
اگر گوشت فقط تغییر رنگ داده و بو یا بافت آن طبیعی است، ممکن است هنوز قابل مصرف باشد. ولی اگر بوی نامطبوع، بافت چسبناک یا طعم غیرعادی داشته باشد، مصرف آن توصیه نمی‌شود.

 مقاله کامل و ساده با عنوان “مقایسه ماهی سالمون ایرانی با سالمون نروژی” 

? مقایسه ماهی سالمون ایرانی با سالمون نروژی

تفاوت در نژاد، ارزش غذایی، طعم و سلامت

ماهی سالمون یکی از محبوب‌ترین منابع پروتئینی دریایی در دنیاست؛ اما وقتی در بازار ایران اسم «سالمون ایرانی» و «سالمون نروژی» را می‌شنویم، این سؤال پیش می‌آید:
آیا این دو ماهی یکی هستند؟ و کدام یک برای سلامتی و آشپزی مناسب‌تر است؟

 بررسی کامل تفاوت‌های این دو نوع ماهی

✅ ۱. تفاوت نژاد و گونه
    •    سالمون نروژی:
    •    ماهی سالمون واقعی است؛ از گونه Atlantic Salmon (Salmo salar).
    •    بومی اقیانوس اطلس و نواحی سردسیر شمال اروپا است.
    •    پرورش آن در آب‌های شور، سرد و پاک انجام می‌شود.
    •    سالمون ایرانی:
    •    در واقع ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمانی است.
    •    با استفاده از خوراک حاوی رنگدانه طبیعی (آستاگزانتین) رنگ گوشت آن نزدیک به سالمون می‌شود.
    •    پرورش یافته در آب‌های داخلی و مزارع پرورشی ایران.

? پس سالمون ایرانی، سالمون واقعی نیست بلکه قزل‌آلا با رنگ سالمونی است.

 ۲. تفاوت در ارزش غذایی
 

•    سالمون نروژی غنی از امگا ۳، چربی‌های مفید و مواد مغذی است.
    •    قزل‌آلای ایرانی پروتئین خوبی دارد اما میزان چربی و امگا ۳ آن پایین‌تر است.

۳. تفاوت در طعم، بافت و ظاهر

 

•    سالمون نروژی مزه‌ای خاص و لطیف دارد.
    •    سالمون ایرانی بیشتر شبیه به قزل‌آلاست.

? ۴. قیمت و دسترسی
    •    سالمون نروژی وارداتی است و قیمت بالایی دارد.
    •    سالمون ایرانی (قزل‌آلای رنگی) قیمت پایین‌تر و دسترسی آسان‌تری دارد.

? جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
 

✅ اگر دنبال ماهی اصل و غنی از امگا ۳ هستید → سالمون نروژی

✅ اگر دنبال جایگزینی اقتصادی و در دسترس هستید → سالمون ایرانی

? نکته پایانی:

در خرید ماهی سالمون، توجه کنید که «ظاهر سالمونی» به‌معنای «سالمون واقعی» نیست. بررسی برچسب، برند و نژاد ماهی بسیار مهم است.

سیاه شدن گوشت چرخ‌کرده معمولاً به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:
۱. اکسید شدن میوگلوبین (پروتئین رنگی گوشت):
گوشت تازه به رنگ قرمز روشن است، اما با گذر زمان و در تماس با هوا، میوگلوبین موجود در آن اکسید می‌شود و رنگ آن به قهوه‌ای تیره یا سیاه تغییر می‌کند. این فرآیند طبیعی است و همیشه به معنی فاسد شدن گوشت نیست.
۲. عدم دسترسی به هوا (داخل بسته‌بندی فشرده):
گاهی اوقات سطح بیرونی گوشت چرخ‌کرده قرمز است اما داخل آن سیاه یا خاکستری تیره به نظر می‌رسد. این به دلیل نبود اکسیژن در مرکز بسته است. وقتی گوشت در معرض هوا قرار گیرد، ممکن است دوباره کمی روشن شود.
۳. فساد گوشت:
اگر سیاهی همراه با:
بوی بد و ترش
چسبندگی غیرعادی
تغییر بافت یا کپک باشد، احتمال زیاد گوشت فاسد شده و باید دور ریخته شود.

۴. نگهداری نامناسب:
گوشت اگر در دمای نامناسب (مثلاً بالاتر از ۴ درجه سانتی‌گراد) یا برای مدت طولانی نگهداری شود، ممکن است تیره یا سیاه شود و خراب شود.

---
راه‌های پیشگیری:
نگهداری در یخچال با دمای مناسب (۰ تا ۴ درجه)
مصرف طی ۲ تا ۳ روز پس از خرید
بسته‌بندی مناسب و بدون هوا (وکیوم)
فریز کردن اگر مصرف در مدت کوتاه ممکن نیست

بله، گوشت شتر می‌تواند در بسیاری از موارد جایگزین گوشت گوساله شود، اما این جایگزینی به هدف مصرف و ترجیحات فردی بستگی دارد. در ادامه مقایسه‌ای از این دو نوع گوشت را می‌بینی:

---
شباهت‌ها:
هر دو گوشت قرمز هستند و منبع خوبی از پروتئین، آهن، روی و ویتامین‌های گروه B محسوب می‌شوند.
برای خورشت، آبگوشت، کباب و بریانی می‌توان از هر دو استفاده کرد.


---
تفاوت‌ها:
ویژگی گوشت شتر گوشت گوساله
چربی چربی کمتر، سالم‌تر برای قلب چربی متوسط، بستگی به بخش گوشت داردطبع گرم سردهضم نسبتاً آسان‌تر برای بعضی افراد ممکن است سنگین‌تر باشدطعم طعم خاص، کمی شیرین‌تر طعم ملایم‌تر و رایج‌ترقیمت معمولاً گران‌تر یا کمتر در دسترس قیمت متغیر، معمولاً ارزان‌ترنرمی بافت کمی سفت‌تر، به زمان پخت بیشتر نیاز دارد نرم‌تر و زودپزتر


---
چه زمانی گوشت شتر گزینه بهتری است؟
برای افراد دارای کلسترول بالا یا مشکلات قلبی
کسانی که به دنبال طبع گرم در رژیم غذایی هستند
در رژیم‌های لاغری یا دیابت (به دلیل چربی کمتر)


---
چه زمانی گوشت گوساله بهتر است؟
برای کودکان یا سالمندان که نیاز به گوشت نرم‌تر دارند
در غذاهایی که پخت سریع‌تر لازم است
برای کسانی که به طعم خاص شتر عادت ندارند

مقایسه قلم گوسفند (پاچه گوسفند) و قلم گوساله (پاچه گوساله) از جنبه‌های مختلف ارائه کرده‌ام:

? 1. مشخصات تغذیه‌ای
    •    قلم گوسفند:
    •    هر ۱۰۰ گرم از پاچه گوسفند (لگ، بدون چربی اضافی) حاوی حدود:
    •    ۱۸۰ تا ۱۹۰ کیلوکالری
    •    ۲۷ گرم پروتئین
    •    ۸ تا ۱۰ گرم چربی  
    •    ترکیب ماکروها تقریبا شامل ۶۰٪ پروتئین، ۴۰٪ چربی و ۰٪ کربوهیدرات است ().

    •    قلم گوساله:
    •    اطلاعات دقیق برای قلم گوساله کمتر موجود است، اما با توجه به مشابهت با استخوان‌های گاو و داده‌های کلی خوراکی سبک، می‌توان گفت کالری و چربی آن احتمالاً مشابه چربی استخوان پر چربی مانند گوشت بُرس یا هیچ کمابیش است. بافت ژلاتینی پاچه گوساله غنی از کلاژن و املاحی مانند کلسیم، منیزیم و روی است ().

? 2. ترکیبات مفید (ژلاتین، کلاژن و املاح)
    •    هر دو نوع قلم بسیار غنی از کلاژن و ژلاتین هستند که:
    •    کمک به سلامت مفاصل و پوست،
    •    تقویت سیستم گوارش،
    •    ترمیم غضروف‌ها تلقی می‌شوند  .
    •    قلم گوساله علاوه بر این، منابع خوبی از روی و منیزیم دارد که عملکرد ایمنی و سلامت استخوان را تقویت می‌کند ().

? 3. تفاوت در ذائقه و مصرف
    •    پاچه گوسفند بافت نرم‌تر و کمی چرب‌تر دارد؛
    •    پاچه گوساله ضخیم‌تر، سفت‌تر و ژلاتینی‌تر است.
    •    معمولاً پاچه گوسفند برای خورشت یا آش سنتی استفاده می‌شود، در حالی‌که پاچه گوساله بافت حجیم‌تر دارد و برای پخت‌های طولانی یا عصاره‌گیری (نوعی سوپ مقوی) مناسب است.

 4. مقایسه تخصصی (کاهش کالری، پروتئین و چربی)

✅ جمع‌بندی نهایی:
    1.    قلم گوسفند:
    •    پروتئین بالا، چربی نسبتاً متوسط، مناسب آش و خورشت.
    2.    قلم گوساله:
    •    ژلاتین بیشتر، چربی و املاح فراوان، مناسب سوپ/عصاره مقوی یا خوراک‌هایی با پخت طولانی.

? در نهایت: اگر به‌دنبال بافت ژلاتینی و تأمین کلاژن بیشتری هستید، قلم گوساله گزینه بهتری است؛ اما اگر بیشتر دنبال غذای سریع‌تر و با طعم قابل قبول‌تر می‌گردید، قلم گوسفند عالی‌ست.

? پیشنهاد استفاده:
    •    برای آش پر ژلاتین: از قلم گوساله استفاده کن.
    •    برای خورشت سنتی سبکتر: قلم گوسفند مناسب‌تر است.

در مورد دمبالیچه (دنبلان) کوساله:

    •    این بخش تقریباً نیمی‌ از چربی بدن بره را در خود جای می‌دهد. مطالعات نشان داده‌اند که درصد بسته خاص دمبالیچه در بره‌ها حدود ۲۰ ٪ چربی کل بدن است، در حالی که پروتئین بدنی (عمدتاً توده عضلانی) به‌طور متوسط ۱۱–۱۳ ٪ کل بدن را تشکیل می‌دهد  .

در مورد چربی دمبالیچه (tail fat):
    •    این چربی بسیار خالص است و بیش از ۹۴ ٪ چربی خالص دارد، یعنی تقریباً بدون ترکیبات غیرچربی 

توضیح بیشتر:
    •    مطالعه‌ای روی بره‌های با وزن ۱۱ تا ۲۵ کیلوگرم نشان داد که با افزایش وزن، چربی کل بدن از حدود ۲۰.۶ ٪ به ۲۱.۴ ٪ افزایش می‌یابد، در حالی که پروتئین بدن در حدود ۱۰.۴ تا ۱۳.۳ ٪ باقی می‌ماند .
    •    اما اگر به‌طور خاص دمبالیچه (tail fat) را بررسی کنیم، این بخش به صورت تقریبا ۹۴ ٪ شامل چربی است و پروتئین قابل‌توجهی ندارد  

جمع‌بندی:
    •    دمبالیچه‌ی کوساله تقریباً یک چربی خالص است (~۹۴ ٪ چربی، نزدیک به صفر پروتئین).
    •    اگر مد نظرتان ترکیب بدن بره (از جمله گوشت و چربی) باشد: حدود ۲۰ ٪ چربی و ۱۱–۱۳ ٪ پروتئین.

اهمیت انتخاب صحیح نوع گوشت برای هر نوع غذا
اشتباهات رایج در خرید گوشت گوساله 

 بخش‌های اصلی گوشت گوساله:
(می‌تونی از تصویر یا جدول هم استفاده کنی)
فیله (Tenderloin)
سردست (Chuck)
ران (Rump)
مغز ران (Topside)
ماهیچه (Shank)
گردن (Neck)
قلوه‌گاه (Flank)
دنده (Ribs) 

 بهترین انتخاب گوشت برای هر نوع غذا:

نوع غذاقسمت مناسب گوشت دلیل انتخاب خورش‌ها (مثل قورمه‌سبزی، فسنجون)مغز ران، سردست بافت نیمه‌چرب، طعم‌ پذیرکباب کوبیده یا چنجه راسته، فیله، قلوه‌گاه لطافت و چربی مناسب بیف‌استروگانف فیله لطیف و زودپزآبگوشت و سوپ ماهیچه، گردن، دنده ژلاتین بالا، طعم قوی استیک فیله یا راسته نرم و خوش‌ پزغذای سرخ‌کردنی (مثل شنیتسل یا کتلت)مغز ران، ران ساختار یکنواخت و بدون چربی اضافه

نکات طلایی برای خرید گوشت:
گوشت تازه یا منجمد؟
رنگ، بوی گوشت، بافت و چربی چگونه باید باشد؟
چرا باید از قصاب‌های مطمئن خرید کرد؟

جمع‌بندی:
انتخاب هوشمندانه گوشت = غذای خوشمزه‌تر + سالم‌تر + صرفه‌جویی در هزینه

فرق اصلی بین ران گوساله و مغز ران گوساله در موارد زیر است:

---
۱. محل قرارگیری در بدن گوساله:
ران گوساله:به کل عضلات بزرگ پشت پا (از مفصل لگن تا زانو) گفته می‌شود. بخش‌هایی مانند "سرسینه‌ران"، "ماهیچه"، "کف‌ران"، "مغز ران" و... را شامل می‌شود.
مغز ران گوساله:یکی از نرم‌ترین و درونی‌ترین عضلات ران است که در وسط ران قرار دارد. به آن در انگلیسی گاهی eye of round یا knuckle گفته می‌شود.


---
۲. بافت و نرمی گوشت:
ران گوساله:معمولاً بافتی سفت‌تر و عضلانی‌تر دارد. مناسب برای پخت‌های طولانی مثل خورش و قیمه است.
مغز ران گوساله:لطیف‌تر و نرم‌تر از سایر قسمت‌های ران است، با بافتی منسجم و بدون چربی و رگ زیاد. برای خوراک، بیف‌استراگانف، شنیسل، بیف رول، یا گوشت چرخ‌کرده درجه‌یک مناسب است.


---
۳. کاربرد در آشپزی:
قسمت مناسب برای
ران کامل خورش‌ها، گوشت چرخ‌کرده، آبگوشت، گوشت کوبیدهمغز ران بیف‌استراگانف، رول گوشت، شنیسل، سرخ‌کردنی و تفتی


---
۴. قیمت:
مغز ران به دلیل نرمی، بی‌چربی بودن و کاربرد خاص، معمولاً از ران کامل گران‌تر است.

«دمار گوشت» یک اصطلاح قدیمی و سنتی در زبان فارسی است که بیشتر در زمینه پخت گوشت‌های سخت یا دیرپز به کار می‌رود.

---
معنی «دمار گوشت درآوردن» چیست؟
اصطلاح "دمار گوشت رو درآورد" یعنی:
> گوشت آن‌قدر پخته شده و زمان زیادی صرف پختش شده که کامل نرم شده و از استخوان جدا شده است.


در زبان عامیانه، وقتی می‌گویند:
> «دمار گوشتو درآوردیم تا پخت»یعنی: گوشت خیلی سفت بود زمان زیادی طول کشید تا بپزد با زحمت فراوان، آن را به حالت نرم و خوش‌خوراک رساندیم



---
ریشه واژه «دمار»
در فارسی، «دمار» به معنی:
نابودی یا از بین بردن چیزی
یا فشار و زحمت زیاد برای خسته‌کردن یا نرم‌کردن چیزی

در این‌جا هم یعنی آن‌قدر گوشت جوشانده و پخته شده که حالت اولیۀ خودش را از دست داده و نرم شده.

---
کاربرد:
مثلاً در مورد گوشت بز، گاو پیر یا شتر که دیرپز هستند، ممکن است بگویند:
> «برای این خورشت، باید دمار گوشتو دربیاری تا خوب جا بیفته.»

گوشت بز معمولاً دیرپزتر از گوشت گوسفند یا گوساله است، و این موضوع به دلایل زیر برمی‌گردد:

---
۱. کم بودن چربی
گوشت بز چربی کمی دارد، و همین باعث می‌شود:
بافت آن سفت‌تر باشد.
هنگام پختن، آب و روغن کمتری آزاد کند.
نرم شدن آن زمان بیشتری ببرد.


---
۲. فعالیت زیاد عضلات بز
بزها معمولاً بسیار فعال هستند و زیاد راه می‌روند، مخصوصاً اگر در مناطق کوهستانی یا روستایی پرورش یافته باشند. این موضوع باعث می‌شود:
گوشت‌شان ماهیچه‌ای‌تر و دارای الیاف عضلانی سفت‌تری شود.
در نتیجه زمان پخت بیشتری نیاز داشته باشد.


---
۳. سن حیوان
اگر بز سن بالاتری داشته باشد (مثلاً بز بالغ یا پیر)، گوشت آن:
دیرپزتر است.
طعم قوی‌تری دارد.
به پخت آرام و طولانی‌تری نیاز دارد تا نرم شود.


---
۴. کمبود کلاژن محلول
کلاژن نوعی پروتئین است که در گوشت وجود دارد و در زمان پخت آرام تبدیل به ژلاتین شده و گوشت را نرم می‌کند. اما در گوشت بز:
نسبت به گوسفند، مقدار کمتری کلاژن محلول وجود دارد.
در نتیجه، دیرتر نرم می‌شود.


---
نکته برای پخت بهتر گوشت بز:
استفاده از زودپز یا پخت طولانی با شعله ملایم.
مرینیت کردن (خواباندن) گوشت با ماست، آب‌لیمو، پیاز یا ادویه‌ها برای چند ساعت قبل از پخت.
پخت با آب زیاد و زمان بیشتر.