دلیل علمی اینکه زنان باردار نباید جگر مصرف کنند، به محتوای بالای ویتامین A در جگر مرتبط است. جگر به خصوص جگر گاو یا گوسفند غنی از ویتامین A است که در صورت مصرف بیش از حد، می‌تواند خطرناک باشد، به خصوص در دوران بارداری.


 

 ویتامین آ موجود در جگر، به شکلی است که حتی در مقادیر اندک هم می‌تواند به جنین صدمه بزند. کبد حاوی غلظت بالایی از ویتامین A فعال به اسم رتینول است. شما با خوردن جگر سفید در بارداری بیشتر از خوردن جگر مرغ در بارداری ویتامین آ فعال وارد بدنتان خواهید کرد. 

دلایل اصلی شامل موارد زیر است:

    1.    سمیت ویتامین A (رتینول):

ویتامین A به دو صورت در مواد غذایی وجود دارد: یکی به صورت پیش‌ساز (کاروتنوئیدها مانند بتاکاروتن که در سبزیجات و میوه‌ها یافت می‌شود) و دیگری به صورت فعال (رتینول که در جگر و منابع حیوانی یافت می‌شود).
مصرف بیش از حد ویتامین A فعال (رتینول) می‌تواند موجب مسمومیت شود و خطر نقایص جنینی مانند اختلالات عصبی، قلبی و اسکلتال را افزایش دهد.

    2.    اثرات بر رشد جنین:

در دوران بارداری، مصرف زیاد ویتامین A به خصوص در سه ماهه اول می‌تواند منجر به آسیب به جنین و افزایش احتمال نقص‌های مادرزادی در سیستم عصبی، قلب و استخوان‌ها شود. تحقیقات نشان داده است که دوزهای بالا ویتامین A در این دوره حساس می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی شود.

    3.    میزان ویتامین A در جگر:

جگر به‌ویژه جگر گاو، یکی از غنی‌ترین منابع ویتامین A است. به عنوان مثال، فقط یک وعده کوچک از جگر گاو ممکن است بیش از ۱۰ برابر نیاز روزانه بدن به ویتامین A را تأمین کند که می‌تواند به راحتی به مسمومیت ویتامین A منجر شود.
 

بهترین جایگزین جگر در بارداری چیست؟

همان‌طور که دیدید با وجود فواید جگر در بارداری شما نمی‌توانید جگر را لااقل به‌طور منظم، در رژیم غذایی بارداری خود مانند مصرف گوشت در بارداری قرار دهید.
با این وجود شما به ویتامین A برای حفظ سلامت پوست، چشم و سیستم ایمنی بدن خود و جنین نیاز دارید. شما می‌توانید از سایر منابع ویتامین آ در بارداری استفاده کنید که برای رشد کودک شما نیز مفید باشند؛ شامل: 

• هویج و آب هویج در بارداری
• سیب زمینی شیرین
• كدو حلوايی
• اسفناج
• شلغم
• چغندر
•  

همه این منابع برای سلامت چشم و تقویت سیستم ایمنی مفید هستند و به‌عنوان آنتی اکسیدان‌های مؤثر عمل می‌کنند. بهترین بخش آن این است که ویتامین A موجود در این سبزیجات به شکل بتاکاروتن است که برای بدن شما و جنین بسیار مفید است و مانند ویتامین آ جگر در بارداری ضرر دارد، نیست. مصرف بتاکاروتن ضرری برای مادر و جنین ندارد.
 

نتیجه‌گیری:

از آنجا که زنان باردار باید مراقب سلامت جنین خود باشند، مصرف جگر به دلیل خطرات ناشی از مصرف زیاد ویتامین A توصیه نمی‌شود. در صورتی که زنان باردار به هر دلیلی قصد مصرف جگر را دارند، باید حتماً با پزشک خود مشورت کنند.

جگر (یا کبد) در بدن گوسفند و سایر حیوانات، یکی از اندام‌های حیاتی است که وظایف مهمی در متابولیسم بدن بر عهده دارد. این وظایف شامل موارد زیر است:

1. سم‌زدایی: جگر مواد سمی و مضر موجود در خون را تجزیه کرده و به مواد کم‌ضررتر تبدیل می‌کند که از طریق ادرار یا صفرا دفع می‌شوند.

2. تولید صفرا: جگر صفرا تولید می‌کند، که برای هضم و جذب چربی‌ها در دستگاه گوارش حیاتی است.

3. ذخیره مواد مغذی: این اندام گلوکز را به گلیکوژن تبدیل کرده و برای استفاده‌های بعدی ذخیره می‌کند. همچنین ویتامین‌ها (مانند ویتامین A، D، B12) و مواد معدنی (مانند آهن) را ذخیره می‌کند.

4. تولید پروتئین‌ها: جگر پروتئین‌هایی مانند آلبومین و فاکتورهای انعقادی خون را تولید می‌کند که برای عملکرد بدن ضروری هستند.

5. تنظیم قند خون: جگر گلوکز را از خون جذب کرده و ذخیره می‌کند یا در صورت نیاز آن را آزاد می‌کند تا سطح قند خون پایدار بماند.

6. تجزیه سلول‌های خونی قدیمی: جگر گلبول‌های قرمز قدیمی یا آسیب‌دیده را تجزیه کرده و محصولات آن‌ها (مانند آهن) را بازیافت می‌کند.

به طور کلی، جگر نقش کلیدی در حفظ سلامت و تعادل بدن ایفا می‌کند و بدون عملکرد صحیح آن، حیوان یا انسان نمی‌تواند زنده بماند.

جگر مرغ و جگر گوسفند هر دو منابع غنی از مواد مغذی هستند، اما از نظر ارزش غذایی و ترکیباتشان تفاوت‌هایی دارند. در زیر، مقایسه‌ای از مهم‌ترین جنبه‌های تغذیه‌ای آن‌ها ارائه شده است:
 

1. کالری

    •    جگر مرغ: تقریباً ۱۶۵ کالری در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۲۳۰ کالری در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند معمولاً کالری بیشتری دارد به دلیل چربی بالاتر.
 

2. پروتئین

    •    جگر مرغ: حدود ۲۵ گرم پروتئین در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۲۹ گرم پروتئین در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند از نظر پروتئین اندکی غنی‌تر است.
 

3. چربی

    •    جگر مرغ: تقریباً ۵ گرم چربی در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۹ گرم چربی در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند چربی بیشتری دارد که می‌تواند طعم آن را غنی‌تر کند، اما برای کسانی که رژیم کم‌چرب دارند، جگر مرغ گزینه بهتری است.
 

4. آهن

    •    جگر مرغ: حدود ۹ میلی‌گرم آهن در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۱۰ میلی‌گرم آهن در هر ۱۰۰ گرم.

    •    هر دو منبع عالی آهن هستند، اما جگر گوسفند مقدار کمی آهن بیشتری دارد و برای پیشگیری از کم‌خونی مناسب است.
 

5. ویتامین A

    •    جگر مرغ: حدود ۱۳۰۰۰ میکروگرم ویتامین A در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۲۰۰۰۰ میکروگرم ویتامین A در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند به طور قابل‌توجهی ویتامین A بیشتری دارد، اما باید در مصرف آن احتیاط کرد زیرا ویتامین A بیش‌ازحد ممکن است سمی باشد.
 

6. ویتامین B12

    •    جگر مرغ: تقریباً ۲۵ میکروگرم ویتامین B12 در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۹۰ میکروگرم ویتامین B12 در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند از این نظر بسیار غنی‌تر است و برای تقویت سیستم عصبی و پیشگیری از کم‌خونی عالی است.
 

7. کلسترول

    •    جگر مرغ: حدود ۳۰۰ میلی‌گرم کلسترول در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۴۰۰ میلی‌گرم کلسترول در هر ۱۰۰ گرم.

    •    افرادی که کلسترول بالایی دارند باید مصرف جگر را کنترل کنند، به‌ویژه جگر گوسفند.
 

نتیجه‌گیری

    •    جگر مرغ: گزینه‌ای با چربی کمتر، کالری پایین‌تر و مناسب برای رژیم‌های سبک‌تر.

    •    جگر گوسفند: غنی‌تر از نظر ویتامین‌ها (به‌ویژه ویتامین A و B12) و آهن، اما کالری و چربی بیشتری دارد.
 

هر دو نوع جگر می‌توانند بخشی از یک رژیم غذایی سالم باشند، اما میزان و دفعات مصرف باید با توجه به وضعیت سلامتی فرد (مانند سطح کلسترول و نیازهای تغذیه‌ای) تنظیم شود.