گوشت چیست؟
گوشت به طور کلی به بافتهای عضلانی حیوانات گفته میشود که برای تغذیه انسان مصرف میشوند. این بافتها عمدتاً شامل عضلات، چربی، رگها، و گاهی استخوان و پوست هستند.
---
تعریف علمی:
گوشت، بخش خوراکی از بدن حیوان است که بیشتر از بافت عضلانی اسکلتی تشکیل شده و پس از ذبح حیوان و طی فرآیندهایی مانند قطعهبندی، تمیزکاری، و گاهی پخت یا فرآوری، به مصرف انسان میرسد.
---
انواع گوشت بر اساس منبع:
1. گوشت قرمز:
شامل: گوسفند، گاو، شتر، بز، گوزن
ویژگی: رنگ تیرهتر، آهن و چربی بیشتر
2. گوشت سفید:
شامل: مرغ، بوقلمون، اردک، ماهی
ویژگی: چربی کمتر، هضم آسانتر
3. گوشت فرآوریشده:
شامل: سوسیس، کالباس، همبرگر آماده
معمولاً حاوی مواد نگهدارنده، طعمدهنده و نمک بیشتر
---
ترکیبات اصلی گوشت:
ترکیب توضیح
پروتئین اصلیترین ماده سازنده گوشت، برای ساخت عضله و بافت بدن ضروری استچربی منبع انرژی، همچنین باعث طعمدهی به گوشت میشودآب حدود 60-75 درصد وزن گوشت را تشکیل میدهدمواد معدنی مثل آهن، روی (زینک)، فسفر، پتاسیمویتامینها مخصوصاً ویتامینهای گروه B (مثل B12، B6 و نیاسین)
---
فواید مصرف گوشت:
منبع عالی پروتئین با کیفیت بالا
تأمین آهن و پیشگیری از کمخونی
حفظ سلامت عضلات و سیستم ایمنی
تقویت مغز و عملکرد عصبی (بهخصوص از طریق B12)
---
نکات مهم:
مصرف بیش از حد گوشت قرمز یا فرآوریشده ممکن است خطر ابتلا به بیماریهایی مانند فشار خون، کلسترول بالا یا سرطان روده بزرگ را افزایش دهد.
بهتر است گوشت با روشهای سالم مانند آبپز، بخارپز یا کبابی پخته شود و از سرخ کردن زیاد یا افزودن روغنهای ناسالم پرهیز شود.
مقایسه گوشت گوسفند و گوشت شتر از نظر خواص تغذیهای میتواند به انتخاب بهتر در رژیم غذایی کمک کند. هر کدام از این گوشتها ویژگیها و مزایای خاص خود را دارند:
---
گوشت شتر
مزایا:
چربی کمتر: گوشت شتر نسبت به گوشت گوسفند چربی اشباع کمتری دارد، بهویژه چربی زیرجلدی.
کلسترول پایینتر: مناسب برای افرادی با کلسترول بالا یا بیماریهای قلبی.
پروتئین بالا: دارای درصد خوبی از پروتئین با کیفیت است.
آهن و ویتامین B12 بالا: کمک به پیشگیری از کمخونی، مخصوصاً برای زنان و افراد کمخون.
مناسب برای دیابتیها: بعضی تحقیقات نشان دادهاند گوشت شتر اثر منفی کمتری بر قند خون دارد.
طبع: گرم و خشکمناسب برای: افراد با مزاج سرد، کسانی که فعالیت بدنی بالایی دارند.
---
گوشت گوسفند
مزایا:
طعم دلپذیرتر و رایجتر: معمولاً گوشت گوسفند برای بسیاری از افراد خوشطعمتر و در غذاهای مختلف متداولتر است.
انرژیزا: چربی بالاتر این گوشت باعث ایجاد انرژی بیشتر میشود.
غنی از ویتامین B کمپلکس و روی (Zinc): برای تقویت سیستم ایمنی و سلامت پوست و مو مفید است.
معایب:
چربی و کلسترول بیشتر: میتواند برای افراد با چربی خون بالا یا بیماریهای قلبی مضر باشد.
هضم سنگینتر: بهویژه اگر پرچرب باشد.
طبع: گرم و ترمناسب برای: افراد لاغر، کودکان در حال رشد، و کسانی که به انرژی بیشتری نیاز دارند.
---
جمعبندی
ویژگی گوشت شتر گوشت گوسفند
چربی کمتر بیشترکلسترول کمتر بیشترطبع گرم و خشک گرم و ترطعم خاص، کمی سفتتر رایج، لذیذترمناسب برای دیابتیها، بیماران قلبی افراد سالم، کودکان، لاغرها
---
اگر هدف شما سلامت قلب، کاهش وزن، یا کاهش چربی خون باشد، گوشت شتر انتخاب بهتری است. اما اگر هدف شما افزایش انرژی، تقویت رشد یا غذاهای سنتی پرانرژی باشد، گوشت گوسفند مناسبتر است.
در اینجا طرز تهیهی یک همبرگر خانگی خوشمزه و آبدار را برایتان آماده کردهام. این دستور ساده، ولی حرفهای است و طعم آن نزدیک به همبرگرهای رستورانی خواهد بود.
? مواد لازم برای ۴ عدد همبرگر:
برای گوشت همبرگر:
• گوشت چرخکرده مخلوط گوساله و گوسفندی: ۵۰۰ گرم (۷۰٪ گوشت گوساله، ۳۰٪ گوشت گوسفندی یا کمی چربیدار)
• پیاز رندهشده و آبگرفته: ۱ عدد متوسط
• سیر رندهشده: ۱ حبه (اختیاری)
• نمک: ۱ قاشق چایخوری
• فلفل سیاه: ½ قاشق چایخوری
• پاپریکا یا فلفل قرمز: کمی (اختیاری)
• پودر سیر یا پودر پیاز: کمی (اختیاری)
• آویشن یا ادویه همبرگر: ¼ قاشق چایخوری (دلخواه)
برای سرخ کردن و سرو:
• روغن یا کره: به میزان لازم
• نان همبرگر: ۴ عدد
• پنیر ورقهای: ۴ عدد (مثلاً چدار یا گودا)
• کاهو، گوجه، خیارشور، پیاز حلقهشده: به مقدار دلخواه
• سسها (مایونز، کچاپ، خردل): به دلخواه
? طرز تهیه:
مرحله ۱: آمادهسازی گوشت
1. گوشت چرخکرده را با پیاز آبگرفته، نمک، فلفل و سایر ادویهها مخلوط کنید.
2. مواد را خوب ورز دهید تا چسبناک شوند. زیاد ورز دادن باعث انسجام بهتر گوشت میشود.
3. مخلوط را به ۴ قسمت تقسیم کرده و هر قسمت را به شکل دیسک تخت (حدود ۱.۵ سانتیمتر ضخامت) درآورید. مرکز برگر را کمی فرو رفته درست کنید تا حین پخت، پف نکند.
مرحله ۲: پخت همبرگر
1. ماهیتابه چدنی یا گریل را داغ کنید. کمی روغن یا کره اضافه کنید.
2. هر برگر را حدود ۳-۴ دقیقه از هر طرف سرخ کنید تا کاملاً پخته شود و رنگ قهوهای طلایی بگیرد.
3. ۳۰ ثانیه آخر، یک ورقه پنیر روی هر برگر بگذارید تا آب شود.
مرحله ۳: آمادهسازی نان
1. نان همبرگر را از وسط برش بزنید و داخل آن را روی تابه کمی برشته کنید.
مرحله ۴: مونتاژ برگر
1. روی نان پایینی، سس دلخواه بریزید.
2. کاهو، گوجه، خیارشور و پیاز بگذارید.
3. همبرگر پنیری را روی آن قرار دهید.
4. در نهایت، نان بالایی را بگذارید.
? نکات حرفهای:
• برای آبدار ماندن برگر، از فشردن آن هنگام پخت پرهیز کنید.
• میتوانید کمی کره درون مخلوط گوشت بریزید تا چربتر و خوشمزهتر شود.
• اگر برگر را گریل میکنید، قبل از قرار دادن روی گریل آن را کمی روغن بزنید تا نچسبد.
نوش جان!
مقایسه گوشت با سویا از نظر تغذیه، سلامتی و محیط زیست، بستگی به هدف و شرایط فردی دارد. در ادامه، بررسی جامع این دو منبع پروتئینی را ارائه میدهم:
✅ ۱. مقدار و کیفیت پروتئین
ویژگی | گوشت(گاو یا مرغ) | سویا |
مقدار پروتئین | حدود 25-30 گرم در هر 100 گرم | حدود 36 گرم در هر 100 گرم (سویا خشک) |
کیفیت پروتئین | کامل،با تمام اسید آمینه های ضروری | کامل،تنها منبع گیاهی با پروتئین کامل |
✔ نتیجه: از نظر کیفیت، هر دو کاملاند؛ اما سویا در میان گیاهان جایگاه ویژهای دارد.
۲. جذب و هضم
• گوشت: هضم پروتئین بالایی دارد، مخصوصاً در افراد سالم.
• سویا: هضمپذیری آن نسبتاً خوب است (ولی کمی کمتر از گوشت)، بهویژه اگر فرآوریشده باشد (مثل توفو یا شیر سویا).
۳. تأثیرات بر سلامتی
• گوشت قرمز (بهویژه فرآوریشده): مصرف زیاد آن با خطر بیماریهای قلبی، سرطان روده و افزایش کلسترول خون همراه است.
• سویا: حاوی ایزوفلاوون (فیتواستروژن گیاهی) است که ممکن است فوایدی برای قلب و تعادل هورمونی زنان داشته باشد، ولی مصرف زیاد آن در مردان همچنان محل بحث است (با اثراتی بسیار ضعیف).
✔ نتیجه: سویا معمولاً سالمتر از گوشت قرمز محسوب میشود، بهویژه برای قلب و کاهش کلسترول.
? ۴. مواد مغذی دیگر
ماده مغذی | گوشت | سویا |
ویتامینb12 | بالا | ندارد (فقط در مکمل غذایی یا غذای غنی شده) |
آهن (جذب بالا) | دارد | آهن گیاهی،جذب پایین تر |
چربی اشباع | بالا(مخصوصا گوشت قرمز) | کم |
فیبر | ندارد | دارد |
✔ نتیجه: گوشت دارای B12 و آهن بهتر است؛ ولی سویا فیبر و چربی سالمتری دارد.
۵. تأثیرات زیستمحیطی
• گوشت: تولید آن آب، زمین و منابع زیادی مصرف میکند و گازهای گلخانهای بالایی تولید میکند.
• سویا: بسیار پایدارتر و سازگارتر با محیطزیست است.
? جمعبندی نهایی: کدام بهتر است
معیار | برنده |
کیفیت پروتئین | مساوی |
سلامت قلب | سویا |
ویتامین های حیاتیb12 | گوشت |
فیبر | سویا |
محیط زیست | سویا |
طعم و بافت (سلیقه ای) | بستگی به ذائقه دارد |
✅ اگر:
• ورزشکار یا سالمند هستی → ترکیب هر دو میتونه مفید باشه.
• گیاهخوار یا وگان هستی → سویا یکی از بهترین جایگزینهاست.
• مشکل کلسترول یا قلب داری → سویا گزینهی سالمتریه.
• با کمخونی یا کمبود B12 مواجهی → باید مکمل مصرف کنی یا از گوشت استفاده کنی.
گوشت شتر در برخی مطالعات و طب سنتی به عنوان یک غذای مفید برای بیماران دیابتی معرفی شده است، اما باید با نگاهی علمی و محتاطانه به آن توجه کرد. در ادامه به بررسی دلایل و نکات مربوط به گوشت شتر و دیابت میپردازیم:
فواید احتمالی گوشت شتر برای دیابت:
1. پروتئین بالا، چربی پایینتر: گوشت شتر نسبت به گوشت گاو یا گوسفند چربی اشباع کمتری دارد، که برای بیماران دیابتی مفیدتر است، چرا که کاهش چربی اشباع میتواند به بهبود حساسیت به انسولین کمک کند.
2. آهن، روی و ویتامین B: این مواد در گوشت شتر فراواناند و به عملکرد بهتر سیستم ایمنی و متابولیسم کمک میکنند.
3. شاخص گلیسمی صفر: چون گوشت حاوی کربوهیدرات نیست، مستقیماً قند خون را افزایش نمیدهد.
4. در برخی مطالعات تجربی: برخی پژوهشهای محدود نشان دادهاند که ترکیبات موجود در گوشت یا شیر شتر ممکن است در بهبود سطح قند خون یا عملکرد انسولین مؤثر باشند، اما شواهد آن هنوز قطعی و گسترده نیست.
---
نکات مهم:
شیر شتر در مقایسه با گوشت شتر، اثرات ضد دیابتی قویتری در برخی مطالعات نشان داده است؛ بهویژه بهدلیل وجود انسولین طبیعی یا شبهانسولین.
گوشت شتر اگر بهصورت پختهشده، بدون افزودن روغن زیاد و نمک مصرف شود، گزینه نسبتاً سالمتری است.
گوشت، هرچند مفید، جایگزین دارو یا رژیم درمانی دیابت نیست. مصرف زیاد گوشت قرمز (هر نوع) ممکن است باعث افزایش التهاب یا بیماریهای کلیوی شود، بهویژه در بیماران دیابتی.
گوشت قرمز بهطور مستقیم منبع غنی آنتیاکسیدانها نیست، اما برخی ترکیبات با خواص آنتیاکسیدانی در آن وجود دارند. به طور خاص:
1. کارنوزین (Carnosine): یک دیپپتید با خاصیت آنتیاکسیدانی قوی است که در گوشت قرمز یافت میشود. این ماده به کاهش استرس اکسیداتیو در بدن کمک میکند.
2. کوآنزیم Q10 (CoQ10): در برخی گوشتها، بهویژه گوشت گاو، یافت میشود و نقش آنتیاکسیدانی دارد.
3. سلنیوم و روی: این مواد معدنی با خواص آنتیاکسیدانی در گوشت قرمز وجود دارند و برای عملکرد صحیح سیستم ایمنی و کاهش رادیکالهای آزاد مفیدند.
با این حال، گوشت قرمز منبع اصلی آنتیاکسیدانهایی مثل ویتامین C، فلاونوئیدها یا پلیفنولها (که در میوهها و سبزیجات فراواناند) نیست. به همین دلیل، توصیه میشود برای بهرهمندی از طیف کامل آنتیاکسیدانها، مصرف گوشت قرمز با رژیمی سرشار از میوهها، سبزیجات و غلات کامل همراه باشد.
آدانا کباب ترکیهای در نگاه اول بسیار شبیه به کبابکوبیده یا کباب بناب کشور خودمان است. به همین دلیل، بیشتر ما ایرانیها فارغ از اینکه بدانیم مواد اولیه تهیه این کباب جذاب و لذیذ، چه چیزهایی هستند، ندیده و ندانسته دلمان میخواهد آن را امتحان کنیم. آدانا کباب با آن فرم هوسانگیز و خوشرنگ و لعابش، چنان همه را مجذوب خودش میکند که نمیتوان در مقابل خوردن آن مقاومت کرد. بدین منظور، پیشنهاد میکنیم هماکنون آموزش حرفهای آدانا کباب ترکیهای را بررسی کرده و از این بعد آن را نیز در وعدههای غذایی خود بگنجانید.
آدانا کباب (Adana Kebab) یکی از معروفترین و پرطرفدارترین کبابهای ترکیهای است که از گوشت چرخکرده، ادویههای خاص و فلفل تهیه میشود. این کباب به نام شهر آدانا در جنوب ترکیه نامگذاری شده و طعمی تند، دودی و فوقالعاده لذیذ دارد.
در ادامه، طرز تهیه آدانا کباب ترکی را با روش خانگی برایت توضیح میدهم:
? مواد لازم برای ۴ نفر:
• گوشت چرخکرده گوسفندی یا ترکیب گوسفند و گوساله: ۵۰۰ گرم (ترجیحاً با چربی)
• فلفل قرمز شیرین یا تند (خردشده ریز): ۱ عدد بزرگ
• پیاز متوسط: ۱ عدد (رنده و آبگرفته)
• سیر: ۲ حبه (لهشده)
• فلفل دلمهای قرمز (اختیاری): ½ عدد (ریز خردشده)
• پاپریکا یا فلفل قرمز خشک کوبیده: ۱ قاشق غذاخوری
• زیره: ½ قاشق چایخوری
• نمک و فلفل سیاه: به میزان لازم
• جعفری تازه (خردشده ریز): ۲ قاشق غذاخوری (اختیاری)
• سیخ فلزی یا چوبی (اگر چوبی هستند، ۳۰ دقیقه در آب بخیسانید)
? طرز تهیه:
1. آمادهسازی مواد:
• پیاز را رنده کن و آبش را بگیر.
• فلفل، سیر و سبزیجات را خیلی ریز خرد کن یا با غذاساز له کن.
2. ترکیب مواد:
• گوشت چرخکرده، پیاز، فلفلها، سیر، ادویهها و سبزیجات را داخل یک کاسه بریز.
• خوب با دست ورز بده (حداقل ۷–۱۰ دقیقه) تا بافتی چسبنده و یکدست پیدا کنه.
3. استراحت در یخچال:
• مواد را حداقل ۱ ساعت در یخچال استراحت بده تا مزهها جذب گوشت بشن و بهتر به سیخ بچسبه.
4. سیخ کردن:
• مقداری از مایه را بردار و بهصورت نوار باریک روی سیخ بزن (حدود ۲۵ سانتیمتر) و با دست فشار بده تا به سیخ بچسبه و یکنواخت شه. وسط کار دستت رو کمی با آب یا روغن چرب کن تا گوشت نچسبه.
5. کباب کردن:
• میتونی روی منقل (زغال)، گریل یا تابه چدنی گریلدار بپزی.
• در هر طرف حدود ۴–۵ دقیقه کباب بشه تا پخته و طلایی بشه.
نحوه سرو:
آدانا کباب معمولاً با:
• نان لواش یا پیتا
• گوجه کبابی، فلفل کبابی
• ماست چکیده یا سس ماست سیر
• پیاز حلقهای با سماق
• برنج یا بولغور پلو (اختیاری)
سرو میشه.
طرز تهیه خورشت کاری هندی با گوشت و آن هم با گوشت بز معمولتر است. ولی در ایران، ما مطابق با سلیقه و دائقه خود تغییراتی در روش پخت این غذا دادهایم. بنابراین اگر بهدنبال طرز تهیه خورشت کاری ایرانی هستید، از گوشت گوسفند یا گوساله استفاده کنید.
در ادامه طرز تهیه خورشت کاری با گوشت قرمز (معمولاً گوشت گوسفندی یا گوساله) رو برات آوردم. این خورشت با عطر ادویه کاری، بسیار خوشمزه و مناسب برای دوستداران غذاهای آسیایی و تند هست.
? مواد لازم (برای ۴ نفر):
• گوشت خورشتی (گوسفند یا گوساله): ۴۰۰ تا ۵۰۰ گرم (به قطعات متوسط خرد شده)
• پیاز: ۲ عدد متوسط (خرد یا نگینی شده)
• سیر: ۲ تا ۳ حبه (رنده شده)
• زنجبیل تازه یا پودر زنجبیل: ۱ قاشق چایخوری (اختیاری ولی خوشعطر)
• پودر کاری: ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری
• زردچوبه: ½ قاشق چایخوری
• فلفل سیاه یا فلفل قرمز: به میزان دلخواه
• رب گوجهفرنگی: ۱ قاشق غذاخوری
• گوجهفرنگی پورهشده یا رندهشده: ۲ عدد متوسط
• شیر نارگیل: ۱ پیمانه (یا ترکیب شیر + کمی خامه)
• آب: به میزان لازم
• نمک: به میزان لازم
• روغن یا کره: به مقدار لازم
• چوب دارچین یا برگ بو: اختیاری (برای عطر بیشتر)
? طرز تهیه:
1. تفت دادن پیاز و ادویهها:
• پیاز را با کمی روغن در قابلمه تفت دهید تا طلایی و کاراملی شود.
• سیر و زنجبیل را اضافه کنید و کمی تفت دهید.
• سپس پودر کاری، زردچوبه و فلفل را اضافه کرده و ۳۰ ثانیه تفت دهید تا عطر ادویهها بلند شود.
2. اضافه کردن گوشت:
• گوشت را اضافه کرده و با ادویهها خوب تفت دهید تا رنگ گوشت تغییر کند و کمی سرخ شود.
3. اضافه کردن رب و گوجهفرنگی:
• رب گوجه را اضافه کرده و تفت دهید تا خامی آن گرفته شود.
• سپس گوجهفرنگی پورهشده را اضافه کرده و چند دقیقه اجازه دهید بجوشد تا سس غلیظتر شود.
4. افزودن مایعات:
• شیر نارگیل و کمی آب (به اندازهای که گوشتها بپزند) اضافه کنید.
• چوب دارچین یا برگ بو را هم در این مرحله اضافه کنید اگر دوست دارید.
5. پخت نهایی:
• درب قابلمه را نیمه باز بگذارید و اجازه دهید گوشت روی حرارت ملایم حدود ۱.۵ تا ۲ ساعت بپزد و خورشت جا بیفتد.
• در پایان، نمک و فلفل را تنظیم کنید.
? نحوه سرو:
خورشت کاری گوشت را میتوان با برنج ساده یا برنج باسماتی، و یا نان نان هندی سرو کرد. گشنیز خرد شده یا کمی آب لیموی تازه هم در پایان میتونه طعمش رو جذابتر کنه.
پروتئین گیاهی میتواند جایگزین پروتئین گوشتی شود — اما با شرایطی.
✅ پروتئین گیاهی میتواند جایگزین مناسبی باشد، اگر…
1. تنوع در منابع رعایت شود
پروتئینهای گیاهی معمولاً بهتنهایی «کامل» نیستند (یعنی تمام ۹ اسید آمینه ضروری را ندارند). اما اگر منابع مختلفی ترکیب شوند (مثل برنج + لوبیا یا عدس + گندم کامل)، میتوان پروتئینی کامل به بدن رساند.
2. مقدار کافی مصرف شود
مقدار پروتئین در منابع گیاهی معمولاً پایینتر از گوشت است، پس افراد باید مقدار بیشتری از آنها مصرف کنند یا از منابع غنیتری مثل:
• سویا
• عدس
• کینوا
• نخود
• آجیل و دانهها
• محصولات گیاهی غنیشده (مثل شیر سویا یا توفو)
استفاده کنند.
3. کمبودهای تغذیهای جبران شود
گوشت منابع مهمی از مواد مغذی مانند:
• ویتامین B12
• آهن هم (قابل جذبتر)
• زینک (روی)
• کراتین و کارنیتین
را دارد. در رژیم گیاهی، این مواد ممکن است کمتر باشند، پس باید با:
• مکملها
• غذاهای غنیشده
• یا نظارت تغذیهای حرفهای
جبران شوند.
❌ در غیر اینصورت، ممکن است دچار مشکلاتی شوید:
• ضعف عضلانی در ورزشکاران
• کمخونی فقر آهن
• خستگی مزمن
• کاهش توده عضلانی در سالمندان
✅ نتیجه نهایی:
پروتئین گیاهی میتواند جایگزین مناسبی برای گوشت باشد، بهویژه در رژیمهای گیاهخواری یا وگان، مشروط بر اینکه رژیم غذایی متنوع و متعادل باشد. بسیاری از ورزشکاران، سالمندان، و کودکان هم میتوانند با برنامهریزی درست از رژیم بدون گوشت بهرهمند شوند
روماتیسم (یا آرتریت روماتوئید) یک بیماری خودایمنی و التهابی است که مفاصل را درگیر میکند و ممکن است باعث درد، تورم و کاهش حرکت شود. درمان آن معمولاً دارویی، فیزیوتراپی و رعایت رژیم غذایی مناسب است.
ارتباط گوشت شترمرغ با روماتیسم:
گوشت شترمرغ به عنوان یک گوشت قرمز کمچرب، حاوی ترکیباتی است که ممکن است برای افراد مبتلا به روماتیسم مفید باشد:
فواید احتمالی:
1. چربی کم و کلسترول پایین: گوشت شترمرغ نسبت به گوشت گوسفند یا گاو چربی اشباعشدهی کمتری دارد، که برای بیماران التهابی بهتر است.
2. منبع خوب پروتئین و آهن: بدون اینکه بار التهابی زیادی داشته باشد.
3. اسیدهای چرب امگا-۳: برخی گزارشها میگویند گوشت شترمرغ مقادیر مناسبی از امگا-۳ دارد که خاصیت ضد التهابی دارد (هرچند میزان آن به رژیم تغذیه شترمرغ بستگی دارد).
نکته مهم:
هیچ مدرک علمی قوی وجود ندارد که گوشت شترمرغ درمان قطعی برای روماتیسم باشد. اما به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم و ضد التهابی ممکن است به کاهش علائم کمک کند.
توصیه:
اگر به روماتیسم مبتلا هستید و قصد دارید گوشت شترمرغ را در رژیم غذاییتان بگنجانید، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا با داروها و شرایط شما سازگار باشد.
گوشت گوسفندی (یا "گوشت قرمز" بهطور کلی) دارای چربی است به دلایل طبیعی و زیستی زیر:
1. ذخیره انرژی: بدن گوسفند مانند سایر پستانداران چربی را بهعنوان منبع انرژی ذخیره میکند. بخشی از این چربی در بافتهای عضلانی و اطراف اندامها قرار دارد.
2. ویژگی نژادی و تغذیهای: برخی نژادهای گوسفند بهطور ژنتیکی چربتر هستند. همچنین نوع تغذیه و شرایط پرورش (مثلاً چرا در مراتع یا تغذیه با دانه) بر میزان چربی گوشت تأثیر میگذارد.
3. طعم و بافت بهتر: چربی به گوشت طعم، لطافت و آبداری میدهد. در گوشت گوسفند، چربی بهخصوص در قسمتهایی مثل راسته یا دنده باعث میشود طعم آن غنیتر شود.
در ضمن، چربی گوشت گوسفندی نسبت به گاوی معمولاً بیشتر است، به همین دلیل هم سنگینتر و چربتر به نظر میرسد، که بعضیها آن را بیشتر میپسندند و بعضیها کمتر.
نه، این یک باور نادرست و شایع است. شیر کاکائو از شیر معمولی (که معمولاً از گاوهای سفید، سیاهوسفید یا قهوهای گرفته میشود) تهیه میشود و سپس به آن پودر کاکائو، شکر و گاهی مواد افزودنی دیگر اضافه میشود.
هیچ تفاوتی در طعم یا رنگ شیر بین گاوهای نژادهای مختلف به آن شکل وجود ندارد که باعث شود شیر گاو قهوهای "شکلاتی" باشد. رنگ شیر همیشه سفید است، فارغ از رنگ گاو.
گوشت گوسفند بره نر به طور معمول به گوشت بره (Lamb) گفته میشود که از بره نر، یعنی گوسفند نر کمتر از یک سال، تهیه شده است. این نوع گوشت ویژگیهای زیر را دارد:
ویژگیهای گوشت بره نر:
لطافت بالا: چون حیوان جوان است، گوشت آن بسیار نرم و لطیف است.
چربی کمتر: معمولاً نسبت به گوسفند بالغ چربی کمتری دارد.
طعم ملایمتر: نسبت به گوشت گوسفند بالغ، بوی زهم کمتری دارد و طعم آن ملایمتر است.
گرانتر: به دلیل کیفیت بالا و تقاضای زیاد، معمولاً قیمت بالاتری دارد.
کاربردها:
مناسب برای کباب، بریانی، چلو گوشت، آبگوشت مجلسی و غذاهای لذیذ ایرانی و بینالمللی.
بیات شدن گوشت به فرایندی گفته میشود که طی آن گوشت پس از ذبح حیوان، برای مدتی در شرایط خاص (دما و رطوبت کنترلشده) نگهداری میشود تا بافت آن نرمتر، طعم آن بهتر و قابلیت پخت آن افزایش یابد. این فرآیند معمولاً چند ساعت تا چند روز طول میکشد و به آن رسیدن یا آجی شدن (aging) گوشت نیز میگویند.
دلایل بیات شدن گوشت:
تجزیه آنزیمی بافتها: پس از مرگ حیوان، آنزیمهای طبیعی موجود در عضلات شروع به تجزیه پروتئینها و بافتهای پیوندی میکنند که باعث نرم شدن گوشت میشود.
افزایش طعم و عطر: در طی فرایند بیات شدن، ترکیبات شیمیایی در گوشت تغییر میکنند و طعم آن بهتر و مطلوبتر میشود.
کاهش سفتی اولیه (rigor mortis): بلافاصله پس از ذبح، گوشت برای چند ساعت سفت میشود، اما با گذشت زمان و ادامه تجزیه آنزیمی، این سفتی از بین میرود و گوشت دوباره نرم میشود.
آبگیری بهتر: گوشت بیات شده در زمان پخت بهتر رطوبت جذب میکند و آبدارتر باقی میماند.
نکته: بیات شدن با فاسد شدن متفاوت است. بیات شدن در شرایط بهداشتی و کنترلشده انجام میشود، اما فاسد شدن به دلیل رشد میکروبها و تخریب غیرقابل برگشت بافت گوشت است.
اهمیت گوشت مرغ در تغذیه انسان
گوشت مرغ یکی از پرمصرفترین منابع پروتئینی در رژیم غذایی انسان در سراسر جهان است. این نوع گوشت به دلیل قیمت مناسب، هضم آسان، ارزش غذایی بالا و قابلیت استفاده در انواع غذاها، جایگاه ویژهای در سبد غذایی خانوارها دارد.
۱. ارزش غذایی گوشت مرغ
گوشت مرغ منبع غنی از پروتئین با کیفیت بالا است که حاوی تمامی اسیدهای آمینه ضروری برای بدن میباشد. هر ۱۰۰ گرم گوشت مرغ پختهشده، حدود ۲۵-۳۰ گرم پروتئین دارد. همچنین، گوشت مرغ دارای میزان قابلتوجهی از ویتامینهای گروه B بهویژه ویتامین B3 (نیاسین) و ویتامین B6 است که در متابولیسم انرژی و عملکرد سیستم عصبی نقش دارند.
از دیگر ریزمغذیهای موجود در گوشت مرغ میتوان به فسفر، سلنیوم، آهن و روی اشاره کرد که برای حفظ سلامت استخوانها، عملکرد صحیح سیستم ایمنی و تولید انرژی ضروری هستند.
۲. مزایای بهداشتی
گوشت مرغ نسبت به گوشت قرمز چربی اشباع کمتری دارد و در نتیجه مصرف آن میتواند به کاهش خطر بیماریهای قلبی و عروقی کمک کند. بهویژه اگر پوست آن جدا شود، مقدار چربی آن به حداقل میرسد. همچنین، به دلیل سبک بودن و هضم آسان، برای سالمندان، کودکان و بیماران گزینهی مناسبی بهشمار میرود.
۳. نقش در رژیمهای غذایی مختلف
گوشت مرغ در رژیمهای غذایی مختلف از جمله رژیمهای کمچرب، رژیمهای ورزشی و حتی رژیمهای دیابتی قابل استفاده است. این گوشت قابلیت طبخ به روشهای سالم مانند بخارپز، گریل یا آبپز را دارد و میتواند بدون افزودن چربی زیاد، بخشی از یک غذای سالم باشد.
۴. دسترسی و اقتصادی بودن
یکی از دلایل محبوبیت گوشت مرغ، قیمت مناسب و در دسترس بودن آن نسبت به سایر گوشتهاست. همچنین پرورش مرغ نسبتاً سریع و اقتصادی است، به همین دلیل بخش مهمی از تأمین پروتئین حیوانی در کشورهای در حال توسعه را تشکیل میدهد.
نتیجهگیری
گوشت مرغ با توجه به ارزش غذایی بالا، چربی کمتر، قیمت مناسب و کاربردهای متنوع در آشپزی، یکی از ارکان اصلی تغذیه سالم و متعادل محسوب میشود. توصیه میشود برای بهرهمندی از فواید آن، گوشت مرغ به صورت متعادل و به روشهای سالم طبخ مصرف شود.
قهوهای بودن گوشت بوقلمون (در مقایسه با سفید بودن گوشت مرغ) به دلیل وجود میزان بیشتری از پروتئینی به نام میوگلوبین در عضلات آن است. در ادامه توضیح میدهم:
علت اصلی قهوهای بودن گوشت بوقلمون:
1. مقدار میوگلوبین بالا:میوگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را در عضلات ذخیره میکند. عضلاتی که فعالیت بیشتری دارند (مثل پاها و رانها) نیاز بیشتری به اکسیژن دارند و در نتیجه میوگلوبین بیشتری دارند. این باعث میشود رنگ این گوشت به سمت قهوهای یا قرمز تیره برود.
2. نوع عضله:در بوقلمون، عضلات پا و ران بیشتر فعالیت دارند و رنگ آنها تیرهتر است، در حالی که عضلات سینه کمتر فعالاند و رنگشان سفیدتر باقی میماند. به همین دلیل بوقلمون معمولاً هم گوشت سفید دارد (سینه) و هم قهوهای (ران و پا).
3. اکسیداسیون میوگلوبین:اگر گوشت مدتی در معرض هوا بماند، میوگلوبین اکسید میشود و رنگ آن به قهوهای تغییر میکند. این اتفاق طبیعی است و لزوماً نشانه فاسد شدن نیست، مگر اینکه همراه با بو یا تغییر بافت باشد.
ستفادهنشدن از کله گوساله (در مقایسه با کله پاچه گوسفند) دلایل مختلفی دارد که شامل موارد زیر میشود:
1. طعم و مزه: کله گوساله معمولاً طعم ضعیفتر و کمچربتری نسبت به کله گوسفند دارد. مردم معمولاً طعم قوی و چرب کله گوسفند را ترجیح میدهند.
2. بافت گوشت: گوشت سر گوساله سفتتر و الیافیتر است و در پخت طولانیمدت ممکن است بافت مطلوب کلهپاچه سنتی را نداشته باشد.
3. اندازه بزرگتر: کله گوساله بزرگتر است و در تهیه، پخت و سرو آن سختیهایی وجود دارد. حتی جا دادن آن در دیگ یا قابلمه معمولی دشوار است.
4. عرضه کمتر: در بازار ایران، کله گوسفند بسیار رایجتر و در دسترستر است. بسیاری از کلهپزها فقط با کله گوسفند کار میکنند.
5. جنبههای مذهبی یا فرهنگی: در برخی فرهنگها، گوشت گوساله کمتر برای غذاهای سنتی استفاده میشود و بیشتر در قالب استیک، خورش یا کباب مصرف میشود.
رنگ سرختر گوشت گوساله نسبت به گوشت گوسفند به چند عامل اصلی برمیگردد:
1. میزان میوگلوبین (Myoglobin):میوگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را در عضلات ذخیره میکند و رنگ قرمز گوشت را تعیین میکند. گوشت گوساله معمولاً میوگلوبین بیشتری دارد، بهخصوص اگر سن حیوان بالاتر باشد، بنابراین رنگ آن تیرهتر و سرختر است.
2. نوع عضلات و فعالیت حیوان:عضلاتی که بیشتر کار میکنند، میوگلوبین بیشتری تولید میکنند. گوسالهها نسبت به گوسفند ممکن است عضلاتی با میوگلوبین بیشتر داشته باشند، مخصوصاً اگر دام گوشتی باشند.
3. سن حیوان:هرچه حیوان سن بیشتری داشته باشد، رنگ گوشت آن تیرهتر و سرختر است. گوسالهها (مخصوصاً اگر گوساله بالغ باشند، نه "Veal" جوان) معمولاً از برهها (گوسفندان جوان) بزرگتر هستند.
4. رژیم غذایی:نوع تغذیه حیوان نیز میتواند بر رنگ گوشت تأثیر بگذارد. حیواناتی که تغذیه غنیتری دارند، گوشت سرختری تولید میکنند.
در مقابل، گوشت گوسفند (بهویژه گوشت بره) معمولاً رنگ روشنتر و چربی بیشتری دارد که گاهی ظاهرش را کمتر سرخ نشان میدهد.
در اینجا طرز تهیه استیک گوشت در ماهیتابه به همراه نکات مزهدار کردن را برایتان آوردهام:
مواد لازم برای دو عدد استیک:
• گوشت استیک (فیله، راسته یا ریبآی) — ۲ قطعه، حدود ۲.۵ تا ۳ سانت ضخامت
• روغن زیتون یا روغن گیاهی — ۲ قاشق غذاخوری
• کره — ۱ قاشق غذاخوری (اختیاری، برای مرحله آخر)
• سیر — ۲ حبه (لهشده یا خردشده درشت)
• رزماری یا آویشن تازه — چند شاخه (اختیاری)
مواد لازم برای مزهدار کردن (مارینیت):
• روغن زیتون — ۳ قاشق غذاخوری
• سس سویا — ۱ قاشق غذاخوری
• آبلیمو تازه یا سرکه بالزامیک — ۱ قاشق غذاخوری
• سیر رندهشده — ۲ حبه
• فلفل سیاه تازهکوبیده — به مقدار لازم
• نمک — بهتر است هنگام پخت اضافه شود، نه در مزهدار کردن (برای جلوگیری از خشک شدن گوشت)
مراحل مزهدار کردن:
1. همه مواد مارینیت را با هم مخلوط کنید.
2. استیکها را در این مخلوط بخوابانید و روی آن را بپوشانید.
3. حداقل ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت (یا یک شب در یخچال) استراحت دهید.
4. قبل از پخت، گوشت را ۳۰ دقیقه در دمای اتاق قرار دهید تا همدما شود.
طرز تهیه استیک در ماهیتابه:
1. ماهیتابه چدنی یا ضخیم را روی حرارت زیاد داغ کنید تا کاملاً گرم شود.
2. کمی روغن اضافه کنید و استیک را بدون آب مارینیت داخل ماهیتابه بگذارید.
3. هر طرف استیک را حدود ۳ تا ۵ دقیقه (بسته به ضخامت و میزان پخت دلخواه) بپزید.
• برای مدیوم رِیر: ۳ دقیقه هر طرف
• برای مدیوم: ۴–۵ دقیقه هر طرف
4. در دقیقه آخر، کره، سیر و رزماری را به ماهیتابه اضافه کرده و با قاشق، کرهی ذوبشده را روی استیک بریزید.
5. پس از پخت، استیک را به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه استراحت دهید تا آب گوشت جذب شود.
نکات مهم:
• هرگز استیک را قبل از پخت زیاد نمک نزنید، زیرا باعث بیرون کشیدن آب گوشت میشود.
• از چاقوی تیز برای برش استفاده کنید، و برشها را عمود بر الیاف گوشت بزنید.
• اگر ماهیتابه خوب داغ نباشد، استیک آب میاندازد و خشک میشود.
نوش جان!