ماهی قزل‌آلا (Oncorhynchus mykiss) یکی از مهم‌ترین گونه‌های ماهی سردآبی در آبزی‌پروری است که به‌دلیل رشد سریع، طعم مناسب، و ارزش غذایی بالا در بسیاری از کشورها پرورش داده می‌شود. آشنایی با آناتومی داخلی این ماهی برای پرورش‌دهندگان، دامپزشکان آبزیان، و پژوهشگران علوم جانوری اهمیت فراوانی دارد. در این مقاله به بررسی ساختارهای داخلی و عملکرد آن‌ها در بدن ماهی قزل‌آلا می‌پردازیم.

۱. دستگاه گوارش
دستگاه گوارش قزل‌آلا از دهان آغاز شده و به مخرج ختم می‌شود. این دستگاه شامل بخش‌های زیر است:
دهان و مری: فاقد غدد بزاقی است. مری کوتاه و قابلیت انبساط دارد.
معده: شکمبه‌مانند و توانایی هضم اولیه غذا از طریق آنزیم‌ها را دارد.
روده: روده باریک در جذب مواد مغذی نقش دارد. دارای زواید گوارشی (Pyloric caeca) است که سطح جذب را افزایش می‌دهند.
مخرج: محل خروج مواد زائد.
۲. دستگاه تنفس
تنفس در قزل‌آلا از طریق آبشش‌ها انجام می‌گیرد:
آبشش‌ها: چهار جفت آبشش در هر طرف سر قرار دارند. هر آبشش شامل رشته‌های ظریفی است که حاوی مویرگ‌هایی با قابلیت تبادل گازها (اکسیژن و دی‌اکسیدکربن) هستند.
۳. دستگاه گردش خون
قلب: چهار حفره‌ای است (دهلیز، بطن، سینوس ونوزوس، و مخروط شریانی).
رگ‌ها: شامل سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها که خون را بین قلب، آبشش‌ها و اندام‌های دیگر جابه‌جا می‌کنند.
خون: حاوی گلبول‌های قرمز هسته‌دار است.
۴. دستگاه دفع (کلیوی)
کلیه‌ها: در امتداد ستون مهره‌ها قرار دارند. عملکرد اصلی آن‌ها دفع مواد زائد نیتروژنی و تنظیم تعادل اسمزی است.
مجاری ادراری: ادرار را به سمت منفذ دفع هدایت می‌کنند.
۵. دستگاه عصبی
مغز: شامل پنج بخش اصلی است: بصل النخاع، مخچه، میان‌مغز، مغز میانی و جلومیانی.
نخاع: از مغز تا دم ادامه دارد و کنترل حرکت بدن را بر عهده دارد.
اعصاب محیطی: حسگرها و ماهیچه‌ها را به سیستم عصبی مرکزی متصل می‌کنند.
۶. دستگاه تولیدمثل
ماهی نر: دارای بیضه‌هایی در ناحیه شکم که اسپرم تولید می‌کنند.
ماهی ماده: دارای تخمدان‌هایی حاوی تخمک.
دستگاه تناسلی: فاقد اندام جفت‌گیری است و باروری به‌صورت خارجی انجام می‌گیرد.
۷. کیسه شنا
کیسه شنا اندامی است پر از گاز که به ماهی اجازه می‌دهد شناوری خود را بدون مصرف زیاد انرژی حفظ کند. این کیسه از مری منشأ گرفته و نقش مهمی در کنترل عمق شنا دارد.
نتیجه‌گیری
شناخت آناتومی داخلی ماهی قزل‌آلا، نه تنها برای درک بهتر از فیزیولوژی و رفتار این گونه مفید است، بلکه در بهبود شرایط پرورش، تغذیه، و درمان بیماری‌ها نیز نقش حیاتی دارد. آموزش دقیق این ساختارها به دامپزشکان و پرورش‌دهندگان می‌تواند زمینه‌ساز موفقیت بیشتر در صنعت آبزی‌پروری باشد.