در ایران، نژادهای مختلفی از مرغ و خروس پرورش داده می‌شوند که برخی از آن‌ها بومی و برخی دیگر وارداتی هستند. این نژادها هر یک ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند و بر اساس هدف پرورش، مانند تولید تخم، گوشت یا زینتی بودن انتخاب می‌شوند. در زیر به برخی از نژادهای معروف مرغ و خروس در ایران اشاره می‌کنم:

1. مرغ بومی ایرانی

این مرغ‌ها در بیشتر روستاها و مناطق ایران پرورش داده می‌شوند و به دلیل مقاومت بالا نسبت به شرایط آب و هوایی، سازگاری خوبی با محیط‌های مختلف دارند. مرغ‌های بومی معمولاً برای تولید تخم و گوشت در سطح خانوار پرورش داده می‌شوند و تخم آن‌ها نیز به دلیل کیفیت بالا محبوب است.

	2. مرغ لاری  مرغ لاری که به خروس لاری نیز معروف است، یکی از نژادهای معروف ایرانی است که بیشتر در استان‌های جنوبی کشور، به ویژه در   لارستان استان فارس پرورش داده می‌شود. این نژاد به دلیل قدرت بدنی بالا، در گذشته برای مسابقات جنگ خروس‌ها استفاده می‌شد،   اما امروزه بیشتر به عنوان نژادی زینتی و با ارزش نگهداری می‌شود.

3. مرغ مرندی

این نژاد یکی از نژادهای بومی استان آذربایجان شرقی و منطقه مرند است. مرغ مرندی به خاطر تخم‌گذاری بالا و کیفیت گوشت مناسبش مشهور است. رنگ آن بیشتر مشکی است و به عنوان یکی از نژادهای مقاوم در برابر سرما شناخته می‌شود.

 4. مرغ دشتیاری

 مرغ دشتیاری نژادی از مناطق جنوب شرقی ایران، به ویژه سیستان و بلوچستان است. این نژاد با شرایط سخت و آب و هوای گرم و خشک منطقه   دشتیاری سازگار است و به دلیل مقاومت و سازگاری بالا در برابر بیماری‌ها و شرایط محیطی معروف است.

5. مرغ ترکمنی این نژاد در مناطق شمال شرقی ایران، مانند ترکمن‌صحرا، یافت می‌شود. مرغ ترکمنی به دلیل اندازه متوسط و تخم‌گذاری مناسبش مورد توجه قرار دارد و در این مناطق به صورت بومی پرورش داده می‌شود.

6. نژادهای وارداتی (لگهورن، پلیموت راک و نیوهمشایر)

برخی از نژادهای وارداتی مرغ نیز در ایران به‌خصوص در مزارع بزرگ پرورش داده می‌شوند. برای مثال:

لگهورن: یک نژاد تخم‌گذار با تولید تخم بالا است.

پلیموت راک: نژادی گوشتی است و به دلیل گوشت مرغوبش در مزارع صنعتی پرورش داده می‌شود.

نیوهمشایر: نژادی چند منظوره است که برای تولید گوشت و تخم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

7. مرغ زینتی (سبرایت، ابریشمی و لهستانی)

در کنار نژادهای گوشتی و تخم‌گذار، نژادهای زینتی مانند سبرایت، ابریشمی و لهستانی نیز به‌عنوان مرغ‌های زینتی در ایران محبوبیت دارند. این نژادها به دلیل ظاهر خاص و زیبا برای علاقه‌مندان به مرغ‌های زینتی جذاب هستند و بیشتر در محیط‌های خانگی و نمایشگاهی پرورش داده می‌شوند.

8. مرغ خزک 

بومی منطقه سیستان است که به علت کوتاه بودن پاهای آن به این نام خوانده می شود. این مرغ دارای جثه کوچک با پاهای کوتاه و رنگ پر ها حنایی تا قهوه ای تیره و با لکه های سیاه میباشد و دارای مقاومت بالای با شرایط نامناسب محیطی دارد . تخم گذاری این مرغ محدود به اسفند تا اواخر خرداد است که این میزان بین 70 تا 80 عدد تخم مرغ است. تخم مرغ این نژاد به رنگ سفید و حدود 35 تا 50 گرم وزن دارد. میزان باروری خوب تخم مرغ از خصوصیات خوب نژاد محسوب می شود. وزن مرغ خزک بین 5/1 تا 5/2 کیلو گرم متغیر است.

جمع‌بندی

نژادهای مرغ و خروس در ایران تنوع بسیاری دارند و انتخاب آن‌ها بستگی به هدف پرورش‌دهنده دارد. نژادهای بومی به دلیل مقاومت و سازگاری بیشتر، برای تولید تخم و گوشت در مناطق مختلف ایران پرورش داده می‌شوند و نژادهای وارداتی بیشتر در مزارع صنعتی و بزرگ استفاده می‌شوند.