تاج کباب کرمانشاهی یکی از غذاهای سنتی و خوشمزه استان کرمانشاه است که ترکیبی از گوشت، سبزیجات و طعمدهندههای محلی دارد. این غذا بیشتر در مهمانیها یا مناسبتهای خاص پخته میشود و ظاهر زیبایی دارد؛ به همین دلیل به آن "تاج کباب" گفته میشود.
مواد لازم برای تاج کباب کرمانشاهی:
گوشت چرخکرده گوسفندی: ۵۰۰ گرم
پیاز: ۲ عدد متوسط (رندهشده و آبگرفته)
سیبزمینی: ۲ عدد متوسط (ورقهای و سرخشده)
گوجهفرنگی: ۲ عدد (ورقهای)
فلفل دلمهای رنگی: ۱ عدد (ورقهای یا نواری)
تخممرغ: ۱ عدد (برای انسجام بهتر گوشت، اختیاری)
زعفران دمکرده: به میزان لازم
رب گوجهفرنگی: ۱ قاشق غذاخوری
نمک، فلفل، زردچوبه، دارچین و سماق: به میزان لازم
روغن یا کره: برای سرخکردن و پخت
---
طرز تهیه:
1. گوشت را آماده کنید:گوشت چرخکرده را با پیاز رندهشده، نمک، فلفل، زردچوبه، دارچین و تخممرغ مخلوط کنید. خوب ورز دهید تا یکدست و چسبنده شود.
2. قالبدهی:گوشت را به صورت بیضیهای متوسط (مانند کتلت) شکل دهید. در صورت تمایل میتوانید کمی سیخ چوبی در وسط آن قرار دهید.
3. سرخ کردن:گوشتها را کمی در روغن سرخ کنید تا فقط رنگ بگیرند (پخت کامل لازم نیست).
4. چیدمان در قابلمه:ته قابلمه را کمی چرب کنید. سپس به ترتیب:
یک لایه سیبزمینی سرخشده
یک ردیف گوشت
حلقههای گوجهفرنگی و فلفل دلمهایلایهها را تکرار کنید تا مواد تمام شود.
5. سس:رب گوجه را با زعفران و کمی آب و روغن مخلوط کرده، روی مواد بریزید. درب قابلمه را بسته و با حرارت ملایم حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه بپزید.
گوشت شتر در برخی مطالعات و طب سنتی به عنوان یک غذای مفید برای بیماران دیابتی معرفی شده است، اما باید با نگاهی علمی و محتاطانه به آن توجه کرد. در ادامه به بررسی دلایل و نکات مربوط به گوشت شتر و دیابت میپردازیم:
فواید احتمالی گوشت شتر برای دیابت:
1. پروتئین بالا، چربی پایینتر: گوشت شتر نسبت به گوشت گاو یا گوسفند چربی اشباع کمتری دارد، که برای بیماران دیابتی مفیدتر است، چرا که کاهش چربی اشباع میتواند به بهبود حساسیت به انسولین کمک کند.
2. آهن، روی و ویتامین B: این مواد در گوشت شتر فراواناند و به عملکرد بهتر سیستم ایمنی و متابولیسم کمک میکنند.
3. شاخص گلیسمی صفر: چون گوشت حاوی کربوهیدرات نیست، مستقیماً قند خون را افزایش نمیدهد.
4. در برخی مطالعات تجربی: برخی پژوهشهای محدود نشان دادهاند که ترکیبات موجود در گوشت یا شیر شتر ممکن است در بهبود سطح قند خون یا عملکرد انسولین مؤثر باشند، اما شواهد آن هنوز قطعی و گسترده نیست.
---
نکات مهم:
شیر شتر در مقایسه با گوشت شتر، اثرات ضد دیابتی قویتری در برخی مطالعات نشان داده است؛ بهویژه بهدلیل وجود انسولین طبیعی یا شبهانسولین.
گوشت شتر اگر بهصورت پختهشده، بدون افزودن روغن زیاد و نمک مصرف شود، گزینه نسبتاً سالمتری است.
گوشت، هرچند مفید، جایگزین دارو یا رژیم درمانی دیابت نیست. مصرف زیاد گوشت قرمز (هر نوع) ممکن است باعث افزایش التهاب یا بیماریهای کلیوی شود، بهویژه در بیماران دیابتی.
گوشت قرمز بهطور مستقیم منبع غنی آنتیاکسیدانها نیست، اما برخی ترکیبات با خواص آنتیاکسیدانی در آن وجود دارند. به طور خاص:
1. کارنوزین (Carnosine): یک دیپپتید با خاصیت آنتیاکسیدانی قوی است که در گوشت قرمز یافت میشود. این ماده به کاهش استرس اکسیداتیو در بدن کمک میکند.
2. کوآنزیم Q10 (CoQ10): در برخی گوشتها، بهویژه گوشت گاو، یافت میشود و نقش آنتیاکسیدانی دارد.
3. سلنیوم و روی: این مواد معدنی با خواص آنتیاکسیدانی در گوشت قرمز وجود دارند و برای عملکرد صحیح سیستم ایمنی و کاهش رادیکالهای آزاد مفیدند.
با این حال، گوشت قرمز منبع اصلی آنتیاکسیدانهایی مثل ویتامین C، فلاونوئیدها یا پلیفنولها (که در میوهها و سبزیجات فراواناند) نیست. به همین دلیل، توصیه میشود برای بهرهمندی از طیف کامل آنتیاکسیدانها، مصرف گوشت قرمز با رژیمی سرشار از میوهها، سبزیجات و غلات کامل همراه باشد.
روماتیسم (یا آرتریت روماتوئید) یک بیماری خودایمنی و التهابی است که مفاصل را درگیر میکند و ممکن است باعث درد، تورم و کاهش حرکت شود. درمان آن معمولاً دارویی، فیزیوتراپی و رعایت رژیم غذایی مناسب است.
ارتباط گوشت شترمرغ با روماتیسم:
گوشت شترمرغ به عنوان یک گوشت قرمز کمچرب، حاوی ترکیباتی است که ممکن است برای افراد مبتلا به روماتیسم مفید باشد:
فواید احتمالی:
1. چربی کم و کلسترول پایین: گوشت شترمرغ نسبت به گوشت گوسفند یا گاو چربی اشباعشدهی کمتری دارد، که برای بیماران التهابی بهتر است.
2. منبع خوب پروتئین و آهن: بدون اینکه بار التهابی زیادی داشته باشد.
3. اسیدهای چرب امگا-۳: برخی گزارشها میگویند گوشت شترمرغ مقادیر مناسبی از امگا-۳ دارد که خاصیت ضد التهابی دارد (هرچند میزان آن به رژیم تغذیه شترمرغ بستگی دارد).
نکته مهم:
هیچ مدرک علمی قوی وجود ندارد که گوشت شترمرغ درمان قطعی برای روماتیسم باشد. اما به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم و ضد التهابی ممکن است به کاهش علائم کمک کند.
توصیه:
اگر به روماتیسم مبتلا هستید و قصد دارید گوشت شترمرغ را در رژیم غذاییتان بگنجانید، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا با داروها و شرایط شما سازگار باشد.
گوشت گوسفندی (یا "گوشت قرمز" بهطور کلی) دارای چربی است به دلایل طبیعی و زیستی زیر:
1. ذخیره انرژی: بدن گوسفند مانند سایر پستانداران چربی را بهعنوان منبع انرژی ذخیره میکند. بخشی از این چربی در بافتهای عضلانی و اطراف اندامها قرار دارد.
2. ویژگی نژادی و تغذیهای: برخی نژادهای گوسفند بهطور ژنتیکی چربتر هستند. همچنین نوع تغذیه و شرایط پرورش (مثلاً چرا در مراتع یا تغذیه با دانه) بر میزان چربی گوشت تأثیر میگذارد.
3. طعم و بافت بهتر: چربی به گوشت طعم، لطافت و آبداری میدهد. در گوشت گوسفند، چربی بهخصوص در قسمتهایی مثل راسته یا دنده باعث میشود طعم آن غنیتر شود.
در ضمن، چربی گوشت گوسفندی نسبت به گاوی معمولاً بیشتر است، به همین دلیل هم سنگینتر و چربتر به نظر میرسد، که بعضیها آن را بیشتر میپسندند و بعضیها کمتر.
نه، این یک باور نادرست و شایع است. شیر کاکائو از شیر معمولی (که معمولاً از گاوهای سفید، سیاهوسفید یا قهوهای گرفته میشود) تهیه میشود و سپس به آن پودر کاکائو، شکر و گاهی مواد افزودنی دیگر اضافه میشود.
هیچ تفاوتی در طعم یا رنگ شیر بین گاوهای نژادهای مختلف به آن شکل وجود ندارد که باعث شود شیر گاو قهوهای "شکلاتی" باشد. رنگ شیر همیشه سفید است، فارغ از رنگ گاو.
گوشت گوسفند بره نر به طور معمول به گوشت بره (Lamb) گفته میشود که از بره نر، یعنی گوسفند نر کمتر از یک سال، تهیه شده است. این نوع گوشت ویژگیهای زیر را دارد:
ویژگیهای گوشت بره نر:
لطافت بالا: چون حیوان جوان است، گوشت آن بسیار نرم و لطیف است.
چربی کمتر: معمولاً نسبت به گوسفند بالغ چربی کمتری دارد.
طعم ملایمتر: نسبت به گوشت گوسفند بالغ، بوی زهم کمتری دارد و طعم آن ملایمتر است.
گرانتر: به دلیل کیفیت بالا و تقاضای زیاد، معمولاً قیمت بالاتری دارد.
کاربردها:
مناسب برای کباب، بریانی، چلو گوشت، آبگوشت مجلسی و غذاهای لذیذ ایرانی و بینالمللی.
قهوهای بودن گوشت بوقلمون (در مقایسه با سفید بودن گوشت مرغ) به دلیل وجود میزان بیشتری از پروتئینی به نام میوگلوبین در عضلات آن است. در ادامه توضیح میدهم:
علت اصلی قهوهای بودن گوشت بوقلمون:
1. مقدار میوگلوبین بالا:میوگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را در عضلات ذخیره میکند. عضلاتی که فعالیت بیشتری دارند (مثل پاها و رانها) نیاز بیشتری به اکسیژن دارند و در نتیجه میوگلوبین بیشتری دارند. این باعث میشود رنگ این گوشت به سمت قهوهای یا قرمز تیره برود.
2. نوع عضله:در بوقلمون، عضلات پا و ران بیشتر فعالیت دارند و رنگ آنها تیرهتر است، در حالی که عضلات سینه کمتر فعالاند و رنگشان سفیدتر باقی میماند. به همین دلیل بوقلمون معمولاً هم گوشت سفید دارد (سینه) و هم قهوهای (ران و پا).
3. اکسیداسیون میوگلوبین:اگر گوشت مدتی در معرض هوا بماند، میوگلوبین اکسید میشود و رنگ آن به قهوهای تغییر میکند. این اتفاق طبیعی است و لزوماً نشانه فاسد شدن نیست، مگر اینکه همراه با بو یا تغییر بافت باشد.
ستفادهنشدن از کله گوساله (در مقایسه با کله پاچه گوسفند) دلایل مختلفی دارد که شامل موارد زیر میشود:
1. طعم و مزه: کله گوساله معمولاً طعم ضعیفتر و کمچربتری نسبت به کله گوسفند دارد. مردم معمولاً طعم قوی و چرب کله گوسفند را ترجیح میدهند.
2. بافت گوشت: گوشت سر گوساله سفتتر و الیافیتر است و در پخت طولانیمدت ممکن است بافت مطلوب کلهپاچه سنتی را نداشته باشد.
3. اندازه بزرگتر: کله گوساله بزرگتر است و در تهیه، پخت و سرو آن سختیهایی وجود دارد. حتی جا دادن آن در دیگ یا قابلمه معمولی دشوار است.
4. عرضه کمتر: در بازار ایران، کله گوسفند بسیار رایجتر و در دسترستر است. بسیاری از کلهپزها فقط با کله گوسفند کار میکنند.
5. جنبههای مذهبی یا فرهنگی: در برخی فرهنگها، گوشت گوساله کمتر برای غذاهای سنتی استفاده میشود و بیشتر در قالب استیک، خورش یا کباب مصرف میشود.
رنگ سرختر گوشت گوساله نسبت به گوشت گوسفند به چند عامل اصلی برمیگردد:
1. میزان میوگلوبین (Myoglobin):میوگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را در عضلات ذخیره میکند و رنگ قرمز گوشت را تعیین میکند. گوشت گوساله معمولاً میوگلوبین بیشتری دارد، بهخصوص اگر سن حیوان بالاتر باشد، بنابراین رنگ آن تیرهتر و سرختر است.
2. نوع عضلات و فعالیت حیوان:عضلاتی که بیشتر کار میکنند، میوگلوبین بیشتری تولید میکنند. گوسالهها نسبت به گوسفند ممکن است عضلاتی با میوگلوبین بیشتر داشته باشند، مخصوصاً اگر دام گوشتی باشند.
3. سن حیوان:هرچه حیوان سن بیشتری داشته باشد، رنگ گوشت آن تیرهتر و سرختر است. گوسالهها (مخصوصاً اگر گوساله بالغ باشند، نه "Veal" جوان) معمولاً از برهها (گوسفندان جوان) بزرگتر هستند.
4. رژیم غذایی:نوع تغذیه حیوان نیز میتواند بر رنگ گوشت تأثیر بگذارد. حیواناتی که تغذیه غنیتری دارند، گوشت سرختری تولید میکنند.
در مقابل، گوشت گوسفند (بهویژه گوشت بره) معمولاً رنگ روشنتر و چربی بیشتری دارد که گاهی ظاهرش را کمتر سرخ نشان میدهد.
در اینجا طرز تهیه استیک گوشت در ماهیتابه به همراه نکات مزهدار کردن را برایتان آوردهام:
مواد لازم برای دو عدد استیک:
• گوشت استیک (فیله، راسته یا ریبآی) — ۲ قطعه، حدود ۲.۵ تا ۳ سانت ضخامت
• روغن زیتون یا روغن گیاهی — ۲ قاشق غذاخوری
• کره — ۱ قاشق غذاخوری (اختیاری، برای مرحله آخر)
• سیر — ۲ حبه (لهشده یا خردشده درشت)
• رزماری یا آویشن تازه — چند شاخه (اختیاری)
مواد لازم برای مزهدار کردن (مارینیت):
• روغن زیتون — ۳ قاشق غذاخوری
• سس سویا — ۱ قاشق غذاخوری
• آبلیمو تازه یا سرکه بالزامیک — ۱ قاشق غذاخوری
• سیر رندهشده — ۲ حبه
• فلفل سیاه تازهکوبیده — به مقدار لازم
• نمک — بهتر است هنگام پخت اضافه شود، نه در مزهدار کردن (برای جلوگیری از خشک شدن گوشت)
مراحل مزهدار کردن:
1. همه مواد مارینیت را با هم مخلوط کنید.
2. استیکها را در این مخلوط بخوابانید و روی آن را بپوشانید.
3. حداقل ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت (یا یک شب در یخچال) استراحت دهید.
4. قبل از پخت، گوشت را ۳۰ دقیقه در دمای اتاق قرار دهید تا همدما شود.
طرز تهیه استیک در ماهیتابه:
1. ماهیتابه چدنی یا ضخیم را روی حرارت زیاد داغ کنید تا کاملاً گرم شود.
2. کمی روغن اضافه کنید و استیک را بدون آب مارینیت داخل ماهیتابه بگذارید.
3. هر طرف استیک را حدود ۳ تا ۵ دقیقه (بسته به ضخامت و میزان پخت دلخواه) بپزید.
• برای مدیوم رِیر: ۳ دقیقه هر طرف
• برای مدیوم: ۴–۵ دقیقه هر طرف
4. در دقیقه آخر، کره، سیر و رزماری را به ماهیتابه اضافه کرده و با قاشق، کرهی ذوبشده را روی استیک بریزید.
5. پس از پخت، استیک را به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه استراحت دهید تا آب گوشت جذب شود.
نکات مهم:
• هرگز استیک را قبل از پخت زیاد نمک نزنید، زیرا باعث بیرون کشیدن آب گوشت میشود.
• از چاقوی تیز برای برش استفاده کنید، و برشها را عمود بر الیاف گوشت بزنید.
• اگر ماهیتابه خوب داغ نباشد، استیک آب میاندازد و خشک میشود.
نوش جان!