ماهی اوزون برون (Acipenser stellatus)، که به نام‌هایی مانند سوروگا یا دراکول هم شناخته می‌شود، یکی از گونه‌های ماهیان خاویاری است که در منطقه دریای خزر و دریای سیاه زیست می‌کند. حرام یا حلال بودن این ماهی در میان علمای اسلامی موضوع بحث و جدل بوده است. در اینجا به بررسی دلایل و تاریخچه این موضوع می‌پردازیم:

ماهی ازون برون یکی از انواع ماهی‌های خاویاری (خانواده تاس‌ماهیان) بوده و زیستگاه اصلی آن، دریای خزر است. نام این ماهی در واقع واژه‌ای ترکی به معنی «دماغ‌دراز» است که به دلیل شکل ظاهری این ماهی به آن داده شده است.

این ماهی به دلیل تهیه خاویار که گران‌ترین خوراکی جهان است، صید شده و یا به صورت پرورشی رشد داده می‌شود. البته گوشت این ماهی هم بسیار مفید و البته بسیار لذیذ و روغنی است.

دریای خزر یکی از آخرین بازماندگان زیستگاه‌های طبیعی این ماهی در جهان است و به همین دلیل اهمیت اقتصادی فراوانی پیدا کرده است.  این ماهی بدنی کشیده و باریک دارد دهان آن زیر بدن قرار دارد.

ماهی اوزون برون دارای شاخک‌هایی است که برای جستجوی غذا در کف دریا به کار می‌روند. این ماهی بسته به شرایط زیستی متغیر می‌تواند به طول 2 متر و وزن 70 کیلوگرم برسد.

در برخی از مقاطع تاریخی بحث‌هایی در مورد حلال بودن گوشت این ماهی مطرح شده است. بسیاری از مردم که درباره این موضوعات حساسیت داشتند سؤال می‌کردند که چرا ماهی ازون برون حرام است؟

البته شبهه در مورد گوشت این ماهی باتوجه‌به سؤال از مراجع تقلید از بین رفته است. خوردن گوشت این ماهی باتوجه‌به شرایطی که صید آن دارد، کاملاً حلال است.

تاریخچه و فتوای حرام بودن:
 

- فلس دار بودن: یکی از معیارهای اساسی برای حلال بودن ماهی در فقه شیعه، داشتن فلس است. در ابتدا، بسیاری از علما بر این باور بودند که اوزون برون فلس ندارد و بنابراین حرام است. ویکی‌پدیا و سایر منابع آنلاین اشاره می‌کنند که این ماهی بدون پولک (فلس) در نظر گرفته می‌شد.
 

- تغییر در فتوا: در اوایل انقلاب اسلامی ایران، نظراتی مبنی بر حرام بودن اوزون برون به دلیل نداشتن فلس وجود داشت. با این حال، به دلیل اهمیت اقتصادی و ارزآوری خاویار این ماهی، بررسی‌های بیشتری انجام شد و برخی از علما به این نتیجه رسیدند که این ماهی در واقع دارای فلس‌های کوچکی است، به ویژه در ناحیه سر و گردن. این امر باعث شد که فتوا از حرام بودن به حلال یا مکروه بودن تغییر کند.

دلایل حرام یا حلال بودن:

- نظرات مراجع تقلید: 

  - آیت‌الله سیستانی: اگر ماهی در اصل خلقتش فلس داشته باشد، هرچند بعداً فلس‌هایش جدا شده باشد، خوردن آن حلال است. در صورت شک، خوردن آن جایز نیست.
  - آیت‌الله مکارم شیرازی: اگر ثابت شود ماهی دارای فلس است، خوردن آن اشکالی ندارد.
  - امام خمینی: در صورت شک در فلس دار بودن، مقلدین می‌توانند از آن استفاده کنند.
 

- منابع اقتصادی: با توجه به اهمیت خاویار اوزون برون در بازارهای جهانی، تغییر فتوا می‌توانست تأثیر زیادی بر اقتصاد کشور داشته باشد. این موضوع در تصمیم‌گیری‌های حلال یا حرام بودن نقش مهمی داشت.

نتیجه‌گیری:

حرام یا حلال بودن ماهی اوزون برون به میزان زیادی به تفسیر و فتوای مراجع تقلید و همچنین به بررسی‌های علمی و فقهی بستگی دارد. با توجه به اهمیت اقتصادی، تغییراتی در نظرات علما مشاهده شده و امروزه این ماهی به عنوان حلال یا حداقل مکروه شناخته می‌شود، البته با توجه به نظر مرجع تقلید هر فرد. 

لطفاً توجه داشته باشید که این موضوع ممکن است بر اساس نظر مراجع مختلف تغییر کند و همیشه بهتر است به نظر مرجع تقلید خود مراجعه کنید.